بازار خودرو این روزها شاهد عرضه خودروهای برقی و همچنین فروش خودروهای برقی در سامانه است. به نظر می‌رسد روند عرضه خودروهای برقی در سال جاری قرار است افزایش یابد. این مساله باعث شده است بسیاری کارشناسان از تاثیر عرضه این خودروها بر بازار صحبت کنند. با این‌حال، به دلیل نبود زیرساخت و عدم برنامه‌ریزی و بودجه مشخص برای زیرساخت شارژ خودروهای برقی، اغلب کارشناسان از این‌که این خودروها بتوانند بازار را تحت تاثیر قرار دهند و سبب کاهشی شدن قیمت‌ها شوند، ابراز تردید می‌کنند. بازار خودرو در سال جاری تحت‌تاثیر عوامل ثابتی مانند قیمت ارز و همچنین کاهش تولید در خودروسازان قرار گرفته است و این نشان می‌دهد احتمالا با رشد قیمت مواجه خواهیم شد. این درحالی است که وزیر صمت در اظهارنظری خطاب به مردم خواسته بود برای خرید خودرو عجله نکنند. این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که در سال جاری میزان واردات خودرو، تولید و... تغییری نداشته و مشخص نیست تحت چه شرایطی قرار است بازار خودرو ایران تغییر کند. در همین زمینه با حسن قاضیان، کارشناس حوزه خودرو به گفت‌وگو پرداختیم.
وزیر صمت بار دیگر خطاب به مشتریان بازار خودرو گفته‌اند برای خرید خودرو عجله نکنید. این مساله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا قرار است شاهد تغییری در بازار خودرو باشیم؟
طی سال‌های اخیر این جمله را از افراد مسئول و غیرمسئول بسیاری شنیده‌ایم. واقعیت این است برای خرید خودرو نمی‌توان منتظر بازار و تایید افراد ماند. بارها تاکید شده اگر واقعا به خودرو احتیاج دارید یا قرار است خودرو خود را ارتقا دهید، با سرعت این کار را انجام دهید. قطعا خرید خودرو در امروز بهتر از فردا خواهد بود. بنابراین برای افرادی که خودرو احتیاج دارند، صبر کردن در چنین بازاری توصیه نمی‌شود. روند بازار نشان داده است که قیمت خودرو حتی اگر در زمان‌هایی روند کاهشی به خود بگیرد، دوباره به قیمت قبل بازخواهد گشت. در نتیجه این صحبت که برای خرید خودرو عجله نکنید، با توجه به شرایط موجود نمی‌تواند کمکی به مشتری بکند.
چرا نمی‌توان انتظار کاهش قیمت خودرو داشت؟
مهم‌ترین دلیل برای کاهشی نبودن قیمت خودرو و عدم انتظار ریزش قیمت‌ها در بازار، نرخ ارز است. واقعیت این است که قیمت ارز ممکن است گاهی شیب نزولی به خود بگیرد، اما این شیب همیشگی نیست و به لحاظ اقتصادی نیز اتفاقی رخ نداده که مابه‌ازای آن رشد ارزش پول ملی و کاهش قیمت ارز باشد. هربار که ارز بر اثر برخی اخبار کاهش پیدا کرده، دوباره میل به صعود و بازگشت به نقطه قبلی داشته است. در نتیجه قیمت خودرو نیز کاهشی تحت تاثیر دلار روند کاهشی در پیش نخواهد گرفت. ضمن این‌که علاوه‌بر قیمت دلار، بحث تولید و تیراژ آن نیز مطرح است. وزیر صمت در ابتدای سال بحث تولید 1.7میلیون دستگاه خودرو را مطرح کرد. اما آمار تولید در اردیبهشت نشان از کاهش چشمگیر تولید در دو خودروساز بزرگ کشور به‌عنوان تامین‌کننده اصلی در بازار خودرو دارد. با این روند چگونه قرار است قیمت خودرو کاهش پیدا کند؟ به‌هرحال بازار نیازمند عرضه خودرو است. وقتی تولید خودرو کاهش پیدا کند، یعنی تعداد خودروهایی که فاکتور می‌شود هم روند کاهشی خواهد داشت. در این صورت قیمت‌ها در بازار افزایش پیدا خواهد کرد. هرچند معمولا در ماه‌های نخست سال وضعیت تولید کمی نابسامان است، اما در سال جاری روند تولید شرایط خوبی را طی نمی‌کند. تامین ارز برای واردات قطعات و مواد اولیه تحت تاثیر سیاست‌های بانک مرکزی شرایط خوبی ندارد و بسیاری از فعالان حوزه خودرو و قطعات اظهار کرده‌اند که در سال جاری هیچ ارزی دریافت نکردهاند. این در حالی است که سال گذشته در همین مدت، حداقل یک بار ارز به بسیاری از همین تولیدکنندگان، ارز تخصیص داده شده بود. بنابراین مجموع اقدامات برای تولید و واردات نشان از روند مناسبی ندارد و نمی‌توان گفت قیمت‌ها در بازار خودرو کاهش پیدا خواهد کرد یا آن‌قدر تولید افزایش پیدا می‌کند قیمت خودرو ریزشی خواهد شد. حداقل تا این زمان از سال نشانهای از بهبود در وضعیت صنعت و بازار خودرو دیده نمی‌شود.
این روزها شاهد عرضه خودروهای برقی هستیم. آیا در شرایط فعلی بازار کشور، عرضه این خودروها میتواند راهگشا باشد؟
واقعیت این است خودرو برقی دیر یا زود در کشور جا خواهد افتاد. اما به‌هرحال برای این خودروها زیرساخت بسیار اهمیت دارد. حدود یک‌سال است که شاهد تکاپو برای توسعه زیرساخت برای این خودروها هستیم. با این‌حال غیر از چند ایستگاه شارژ در شهر تهران و تعدادی محدود در برخی شهرهای دیگر اتفاق خاصی رخ نداده است و برنامه منظمی برای توسعه این زیرساخت‌ها دیده نمی‌شود. اصولا در بودجه هم اعتبار خاصی برای توسعه زیرساخت خودرو برقی دیده نشده است. بنابراین برای این‌که این خودروها در بازار تاثیرگذار باشد، باید ابتدا شرایط استفاده از آن‌ها تسهیل شود. هرچند برخی به‌دلیل استطاعت مالی این خودروها را خریداری کرده و قطعا برق برای شارژ باتری این خودروها را هم تامین می‌کنند. اما آیا عموم جامعه توانایی خرید و شارژ این خودروها را دارند؟ قطعا در شرایط فعلی خیر. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که با عرضه خودروهای برقی بازار دچار تغییرات مثبتی شود. ضمن این‌که درحال‌حاضر بیشتر تمرکز روی تاکسی‌های برقی است که اقدام درستی محسوب می‌شود. باید ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور ابتدا برقی شود. اگر این ناوگان با سرعت بیشتری برقی‌سازی شود، قطعا زیرساخت‌ها هم با سرعت رشد پیدا خواهد کرد. رشد زیرساخت‌ها قطعا باعث می‌شود افراد به سمت خرید خودروهای برقی سوق پیدا کنند. در نتیجه خودروهای برقی از کالایی لوکس و گران خارج می‌شود و رفته‌رفته جای خودروهای بنزینی و درون‌سوز را خواهند گرفت. در آن صورت، بازار خودرو نیز از عرضه این خودروها نفع خواهد برد.
بازار دست‌دوم این خودروها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این خودروها می‌توانند بازار خوبی داشته باشند؟
بازار دست‌دوم این خودروها هنوز ایجاد نشده است. یعنی اصولا خودرو زیادی به بازار عرضه نشده که بخواهد در بخش دست‌دوم‌ها به آن پرداخت. قطعا خودروهای برقی در بخش دست‌دوم‌ها خیلی نمی‌توانند بازار مناسبی داشته باشند. در کشورهای دیگر با حجم انبوه عرضه خودروهای برقی، همچنان رونقی در بازار دست‌دوم خودروهای برقی شاهد نیستیم. هرچند نسبت به گذشته بازار دست‌دوم‌های این خودروها بهتر شده، اما اطمینان به خرید این خودروها به صورت دست‌دوم سخت و نیازمند تایید شرکت تولیدکننده یا مراکز دیگر است. به‌هرحال باتری این خودروها پس از چند سال استفاده باید تعویض شود. هرچند گارانتی باتری‌ها معمولا بیش‌از 5 سال است، اما به هرحال خرید این خودروها به‌صورت دست‌دوم ریسک بالایی دارد. در ایران با عرضه بیشتر این خودروها، شاهد آگهی آن در پلت‌فرم‌های فروش خواهیم بود. اما به نظر نمی‌رسد بازار با قیمت‌های نجومی از این خودروها استقبال کند. چراکه همان‌طور که اشاره شد، هنوز زیرساخت شارژ برای این خودروها توسعه پیدا نکرده است. بنابراین بعید به‌نظر می‌رسد کسی حاضر باشد دوبرابر قیمت کارخانه برای این خودروها در بازار پول صرف کند.
در هفته‌های گذشته سامانه برای فروش خودروهای برقی باز شد. گفته می‌شود بیش از 140هزار نفر خواهان خرید این خودروها بودند، اما در نهایت کمتر از 10درصد آن‌ها به خودرو برقی خواهند رسید. آیا این تقاضا در بازار هم وجود خواهد داشت؟
بخشی از این افراد با هدف این‌که سود قابل‌توجهی پس از دریافت این خودروها به‌دست خواهند آورد، به سامانه مراجعه کرده‌اند. شاید اگر فروش این خودروها توسط شرکت‌های واردکننده انجام می‌شد، با این استقبال مواجه نمی‌شدیم. زیرا هر بار قرعه‌کشی برگزار شده است، بسیاری افراد با این فکر که احتمالا بازار این خودروها سودده خواهد بود به آن وارد می‌شوند. هرچند بازار خودرو ما از هیچ قانونی تبعیت نمی‌کند و ممکن است این خودروها هم وارد بازار گسترده دلالی شوند، اما از هر نظر که بررسی می‌کنیم، می‌بینیم شرایط برای بهره‌برداری از این خودروها فراهم نیست. البته همه این 140هزار نفر هم دلال نبوده و واقعا به دنبال خودرویی متفاوت هستند، به‌ویژه آن‌که چند سالی خودرو وارد کشور نشده و خودروهایی که در این مدت وارد شده‌اند، اغلب دارای آپشن کم و موتور ضعیفی بودند. در هر صورت خیلی نمی‌توان انتظار داشته باشیم که بازار خودروهای برقی در کوتاه‌مدت رونق چشمگیری داشته باشد، اما با افزایش عرضه و توسعه زیرساخت این خودروها هم پا در مسیر خودروهای معمولی خواهند گذاشت.
به نظر شما با روی کار آمدن دولت جدید آیا شاهد ادامه عرضه خودروهای برقی و سیاست موجود خواهیم بود یا سیاست‌ها در این بخش دستخوش تغییر خواهد شد؟
هنوز کاندیداها در خصوص بحث خودرو و خودروهای برقی صحبت خاصی نداشته اند و نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در این مورد داشت. با این‌حال برخی در مورد واردات خودرو موضع صریح دارند و می‌خواهند واردات به شکل جدی دنبال شود. در مورد خودروهای برقی هم شرایط ادامه پیدا خواهد کرد. درحال‌حاضر هم با وجود صحبت‌های بسیار و تبلیغات فراوان روی خودروهای برقی، خیلی کار بزرگی انجام نشده است که با تغییر دولت شاهد توقف آن باشیم. شاید دولت بعدی اتفاقا برنامه مناسب‌تری برای برقی‌سازی خودروها داشته باشد و برای توسعه زیرساخت‌ها بودجه مشخصی هم صرف کند. به نظر می‌رسد اگر در دولت بعدی روند کلی واردات خودرو متوقف نشود و ادامه پیدا کند، واردات خودروهای برقی نیز ادامه خواهد داشت. با این‌حال تا تشکیل دولت بعدی و تشریح سیاست‌های خودرویی آن‌ها باید صبر کرد.
