حرکت صنعت قطعه ایران در مسیر خودکفایی و تولید ملی طی سال‌های اخیر، با رشد و شتاب چشمگیری همراه بوده است. در میانه این تغییرات، برخی شرکت‌های دانش‌بنیان با اتکا به‌تجربه، سرمایه‌گذاری هدفمند و پیوند با فناوری روز توانسته‌اند بخش عظیمی از نیاز بازار داخلی به قطعه‌های حساس و استراتژیک از جمله یاتاقان، بوش و تراست واشر را تامین کنند؛ قطعه‌هایی که تا پیش از این، وابستگی قابل توجهی به واردات داشتند و تحریم‌ها، روند تامین آن‌ها را پیچیده‌تر کرده بود. امروز، بازار خودروهای سواری، سنگین و حتی ماشین‌آلات کشاورزی کشور بیش از هر زمان دیگری به‌تولیدات داخلی اعتماد دارد. این موفقیت نه فقط در تامین نیاز کارخانجات بزرگ خودروسازی، بلکه در جلب نظر شبکه تعمیرگاهی و مصرف‌کنندگان نهایی نمود یافته است. تداوم این روند می‌تواند گامی مهم در جهت کاهش واردات، افزایش امنیت زنجیره‌تامین و توسعه فناوری بومی باشد.
تامین کامل نیاز یاتاقان خودروسازان داخلی
حمیدرضا شاهین‌فر، مدیرعامل شرکت یاتاقان بوش ایران (IBBC) درباره تازه‌ترین محصولات شرکت در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌خودرو» بیان داشت: «شرکت یاتاقان بوش ایران از سال ۱۳۷۶ فعالیت خود را در زمینه تولید انواع یاتاقان، بوش و تراست واشر برای صنعت‌خودرو و بازار قطعات یدکی خودرو در کشور آغاز کرده است. امروز این شرکت ۱۰۰ درصد نیاز یاتاقان خودروسازی کشور را چه در بخش خودروهای سنگین و چه خودروهای سواری تامین می‌کند. در حوزه بازار قطعات یدکی نیز حدود ۷۰ درصد نیاز کشور در بخش یاتاقان توسط یاتاقان بوش ایران تامین می‌شود.»
وی در ادامه با اشاره به‌خودکفایی در ساخت یاتاقان برای موتورهای CNG افزود: «با توجه به گستره تولید محصولات، هر ساله شاهد آن بودیم که در فرآیند تعمیرات برخی موتورها، یاتاقان مورد نیاز همچنان از خارج کشور وارد می‌شد. یکی از دستاوردهای این سال، جلوگیری از واردات یاتاقان‌های موتور سی‌اِن‌جی بود که تا پیش از این بیشتر یاتاقان‌های فرسوده مجددا قلع‌اندود شده و صرفا به‌دلیل وجود محدودیت‌های تحریمی، امکان واردات نمونه نو را نداشتیم. اما با تلاش همکارانمان اکنون نیاز این بخش به‌صورت ۱۰۰ درصدی در کشور تامین می‌شود.»
گسترش دامنه تولید به یاتاقان ماشین‌آلات کشاورزی
مدیرعامل یاتاقان بوش ایران همچنین به‌توسعه تولیدات شرکت حتی برای ماشین‌های کشاورزی نیز اشاره و تاکید کرد: «در زمینه یاتاقان ماشین‌آلات کشاورزی، تا پیش از این بازار کشور کاملا در اختیار محصولات وارداتی، به‌ویژه کشور ترکیه بود. پس از شناسایی نیاز بازار و شروع فعالیت جدی تولید، توانستیم در سال ۱۴۰۳ یاتاقان چهار مدل از موتورهای مورد استفاده در بخش کشاورزی را بومی‌سازی کنیم که این محصولات اکنون به‌سبد تولیدات شرکت افزوده شده‌اند. رویکرد ما بر این استوار است که هر موتور نیاز به‌تعمیر داشته باشد، یاتاقان مورد نیاز آن را در داخل تولید و ارائه کنیم. خوشبختانه برنامه‌ریزی لازم برای تحقق این هدف انجام شده و قصد داریم به‌نقطه‌ای برسیم که هیچ یاتاقانی برای مصارف داخلی وارد نشود.»
شاهین‌فر همچنین در پاسخ به این سوال که شرکت علاوه‌بر یاتاقان و بوش، قطعات دیگری نظیر شاتون، دیسک ترمز و میل‌لنگ چه محصولات دیگری تولید می‌کند؟ به خبرنگار «دنیای‌خودرو» گفت: «یاتاقان‌های شرکت عمدتا در بخش تعمیرات خودرو به‌کار می‌روند. ما همواره می‌کوشیم سبدی مطمئن و قابل اتکا برای شبکه تعمیرگاهی کشور فراهم آوریم. طبق بازخوردهایی که از شبکه توزیع خود دریافت می‌کنیم، تعمیرکاران و مصرف‌کنندگان نهایی انتظار دارند قطعاتی که از نظر استاندارد و کیفیت تضمین‌شده هستند، در کنار یاتاقان و به‌صورت یکپارچه از یک برند معتبر قابل تهیه باشند.»
وی اضافه کرد: «بر همین اساس، فرآیند شناسایی و مذاکره با تامین‌کنندگان اصلی خودروسازان را آغاز کردیم تا بتوانیم سبد کاملی از قطعات را به‌بازار عرضه کنیم. البته بخشی از این قطعات تنها تامینی بوده و تولید مستقیم شرکت نیست؛ به‌عنوان مثال سرسیلندر و بعضی قطعات دیگر از تولیدات زیرمجموعه‌های شرکت یا تامین‌شده از برندهای قابل اطمینان هستند. به‌عنوان نمونه، جعبه‌فرمان توسط شرکت شتابکار، از شرکت‌های تابع گروه تولید می‌شود و تمامی محصولات تحت برند «آی‌بی‌بی‌سی» با رویکرد اطمینان خاطر برای مشتریان توزیع می‌شوند.»
همکاری مسئولان و امید به بهبود در تخصیص ارز
شاهین‌فر درخصوص وجود مشکلات در حوزه تولید قطعات بیان داشت: «همان‌طور که در فضای تولید کشور عمومیت دارد، دو مقوله اساسی و پرتکرار در بحث تولید وجود دارد؛ مساله تامین برق و دوم موضوع ارز. در مورد تخصیص ارز، سازوکاری اتخاذ شده که اختصاص ارز عمدتا بر اساس نیاز خودروساز و تنها اندکی مازاد آن صورت می‌گیرد. این درحالی است که بخش عمده تولید ما در حقیقت به‌بازار افترمارکت (قطعات یدکی و تعمیرگاهی) تعلق دارد و تنها حدود ۳۰ درصد از تولیدات راهی خطوط تولید خودروسازان می‌شود و این فرمول پاسخگوی شرایط تولید ما نیست.»
وی با اشاره به تلاش‌هایی که مسئولان استان قزوین و استان تهران برای رفع چالش‌های مذکور دارند، اضافه کرد: «البته باید اذعان داشت که وزارت صمت در استان‌های قزوین و تهران همکاری شایسته‌ای با ما داشته و خوشبختانه از بابت حمایت و پیگیری مشکلات ما، نهایت همکاری را به‌عمل آورده‌اند. بنابراین امیدوار هستیم با جلسات کارشناسی که با مسئولین مربوطه در وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار می‌کنیم، بتوانیم ارز مورد نیاز متناسب با واقعیت تولید را اخذ کنیم.»
شایان ذکر است در ادامه این مسیر، یکی از جدی‌ترین موانع پیش روی تولیدکنندگان داخلی، نبود شفافیت و ثبات در تامین ارز مورد نیاز برای واردات مواداولیه و همچنین محدودیت‌های موجود در گردش نقدینگی است. این شرایط، روند تولید را با چالش‌های جدی مواجه کرده و در بسیاری موارد موجب کاهش ظرفیت تولید و افزایش هزینه‌ها شده است.
درچنین فضایی، واردات کالاهای بی‌کیفیت و قاچاق با ارزهایی که منشأ شفافی ندارند، نه تنها ضربه‌ای به‌تولید داخل وارد می‌کند، بلکه امنیت و سلامت زنجیره‌تامین قطعات را نیز به‌خطر می‌اندازد. این درحالی است که اگر برای تامین مواداولیه تولید داخل، حمایت هدفمند و تخصیص هوشمندانه ارز حتی درسطحی کمتر از میزان تامین‌شده برای واردات قطعات آماده باشد، امکان پاسخگویی کامل به نیاز بازار کشور در حوزه یاتاقان، بوش و تراست واشر فراهم خواهد بود. درنتیجه، تمرکز بر حمایت از تولید داخلی و تسهیل تامین مالی و ارزی، می‌تواند کشور را از وابستگی به‌واردات در این بخش مهم خودروسازی بی‌نیاز سازد.
موفقیت در تامین ۹۵ درصد یاتاقان خودروهای بنز کشور
مدیرعامل یاتاقان بوش ایران درباره سهم شرکت در بازار افترمارکت توضیح داد: «در بازار یاتاقان، امروز ۷۰ درصد سهم بازار متعلق به‌شرکت ما است؛ به‌طور ویژه باید اشاره کنم که در حوزه خودروهای بنز و بخش سنگین، اعتماد به‌تولیدات داخلی برای سال‌ها جلب نشده بود و عمدتا بازار قطعات این خودروها در اختیار محصولات خارجی قرار داشت. اما با تلاش‌هایی که ظرف دو سال گذشته انجام شد و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند، توانستیم اعتماد تعمیرکاران و مصرف‌کنندگان این بخش را جلب کنیم و به جرأت می‌گویم امروز ۹۵ درصد یاتاقان‌های مورد استفاده در فرآیند تعمیر خودروهای بنز کشور از تولیدات شرکت یاتاقان بوش ایران تامین می‌شود.»
گفتنی است شرکت یاتاقان بوش ایران با نام تجاری IBBC، به‌عنوان بنیان‌گذار و قدیمی‌ترین مجموعه تولیدی انواع یاتاقان، بوش و تراست واشر کشور شناخته می‌شود.
این شرکت همان‌طور که گفته شد، فعالیت خود را از سال ۱۳۷۶ در منطقه تاکستان قزوین با بهره‌گیری از دانش فنی شرکت اتریشی MIBA آغاز کرد. امروز IBBC با دارا بودن ۱۵خط تولید پیشرفته و ظرفیت تولید سالانه میلیونی، بزرگ‌ترین تولیدکننده یاتاقان، بوش و تراست واشر در خاورمیانه به‌شمار می‌رود.
در این مسیر، یاتاقان بوش ایران با اتکا به فناوری روز، سرمایه انسانی متخصص و رعایت استانداردهای جهانی، موفق شده بخش اصلی نیاز خطوط تولید خودروسازان داخلی را در انواع خودروهای سبک و سنگین تامین و نقش اصلی را در بازار قطعات یدکی ایفا کند.
مضاعف بر آن‌چه گفته شد، اهمیت این شرکت زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم یاتاقان بوش ایران موفق به‌اخذ تاییدیه‌های فنی از خودروسازان معتبری چون رنو، پژو-سیتروئن، ولوو و بنز شده و مسئولیت تامین قطعات مورد نیاز این برندها را در بازار ایران برعهده گرفته است.
بنابراین حرکت به‌سوی خودکفایی و استقرار نظام مدیریت کیفیت جامع از رویکردهای جدی این مجموعه در عرصه تولید به‌شمار می‌رود.
