بازار تایر در ایران در شرایط رکودی سختی به‌سر می‌برد. فعالان این بازار مقصر این وضعیت را دولت قبل و ادامه همان سیاست‌ها توسط دولت فعلی می‌دانند و معتقدند با این‌که واردات نسبت به سال قبل کاهش یافته، اما دپوی بی‌اندازه تایرهای چینی در انبارها که در نتیجه تعرفه‌های صفر و ارزپاشی دولت قبل رخ داده بود، کار را به مرز بسیار خطرناکی رسانده است.
امیر رونقی، از فعالان بازار تایر دراین‌باره با اشاره به این‌که بازار در شرایط رکود شدید تقاضاست و این رکود طی دو دهه گذشته تقریبا کم‌نظیر است، گفت: «این درحالی است که شرایط کلی حاکم بر اقتصاد کشور به‌دلیل تورم، چالش‌های ارزی و کمبود نقدینگی می‌توانست محرکی برای روندی معکوس در بازار باشد.»
وی با بیان این‌که در حال حاضر در حوزه تایر دپوی کالا از یک سو در انبارها و واردات بی‌رویه در دوره‌های گذشته باعث شده عرضه تایر در بازار افزایش یابد، ادامه داد: «مصرف‌کنندگان نیز استقبال زیادی از محصول نمی‌کنند که دلیل آن توزیع بالای تایر در دو سال گذشته است و نتیجه این امر عدم همخوانی عرضه و تقاضاست.»
به‌گفته او در حال حاضر صنف تایر علاقه زیادی به توزیع تایر دارد؛ چراکه پایین بودن قیمت‌های بازار نسبت به قیمت مصرف‌کننده باعث انباشت کالا در سامانه‌ها و انبارها و کاهش سرمایه‌ها شده و این موضوع در آینده نقدینگی شرکت‌های تولیدی را تهدید خواهد کرد؛ چراکه در چنین شرایطی خریداران عمده با کمبود نقدینگی روبه‌رو شده‌اند و خواب سرمایه افزایش یافته است.
به‌گفته او در چنین شرایطی ابتدا نیازمند اصلاحاتی در سامانه برای جلوگیری از قفل شدن کالا در انبارها و سامانه‌ها هستیم و تا زمانی که این مشکل حل نشود، به‌دلیل شرایط حاکم بر بازار نمی‌توان روی تحرک بازار حساب ویژه‌ای باز کرد.
وی با اشاره به مشکلات حاکم بر سامانه گفت: «این چالش‌ها در عمل باعث شده ورود نقدینگی به شرکت‌های تولیدی با چالش روبه‌رو شود و تداوم این روال در نهایت منجر به‌کسری موجودی در بازار در نتیجه کاهش احتمالی تولید کارخانجات خواهد شد و ضروری است تدابیری برای تداوم گردش مالی در بازار اتخاذ شود؛ در غیر این صورت باید منتظر مشکلات آتی بازار باشیم.»
به عقیده او موضوع دارایی و مالیات و سامانه‌های مرتبط با آن نیز مشکل دیگری است. در حال حاضر عملکرد فعالان بازارها باید در سامانه‌ها و مراکز متعدد و موازی ثبت و ضبط شود که این فرآیند در کنار هدررفت زمان باعث افزایش هزینه نیروی انسانی برای فعالان بازار شده است.
رونقی با بیان این‌که ثبت سفارشات جدید از کارخانجات منوط به‌فروش و آزادسازی تایری است که عمده‌فروش از کارخانه خریداری و در سامانه ثبت کرده است، افزود: «تا زمانی که ۶۰ تا ۷۰ درصد موجودی تخلیه نشود، نمی‌توانیم ثبت سفارش جدید داشته باشیم و این درحالی است که در صورت اصلاح و حتی حذف سامانه قادر خواهیم بود کالا را با شرایط متناسب با بازار به‌فروش برسانیم و نسبت به‌جلوگیری از توقف کالا و خواب سرمایه اقدام کنیم و شرایط کنونی امکان هرگونه ابتکار عمل را از فعالان بازار گرفته است.»
به‌گفته او شرایط حاکم بر بازار که حکایت از آرامش کنونی دارد، هیچ توجیحی برای تداوم سخت‌گیری‌ها از مجرای سامانه‌ها ندارد و پیگیری‌های ما هم از دولت راه به‌جایی نبرده است. در حال حاضر دولت روی شفافیت معاملات در کالاهای داخلی و وارداتی تمرکز دارد، اما معتقدم این شفافیت باید به‌جای کالای داخلی روی کالای قاچاق متمرکز شود و این درحالی است که وجود سامانه‌های متعدد دیگر همچون سامانه مودیان مالیاتی می‌تواند به‌راحتی هر نوع اطلاعات شفاف را در اختیار دولت قرار دهد و از شفافیت بالایی هم برخوردار است و بنابراین وجود سامانه جامع هیچ توجیه اضافی ندارد.»
وی با بیان این‌که سامانه مودیان به‌راحتی قیمت ها، میزان سود و حجم فروش فروشندگان را مشخص و شفاف ثبت می‌کند، گفت: «این اطلاعات به‌صورت آنلاین گزارش می‌شوند و قابل دسترسی برای نهادهای نظارتی است.»
به‌گفته این فعال بازار، طبق قوانینی که در نظر گرفته شده، عمده‌فروش باید با ۳ درصد و خرده‌فروش با ۱۲ درصد سود نسبت به فروش کالا اقدام کند؛ حال آن‌که ۲ درصد از نرخ ۳ درصدی عمده‌فروشان به دارایی و مالیات اختصاص می‌یابد. این درحالی است که در سامانه مودیان می‌توان برای سایزهای مختلف نرخ‌های سود متغیر در نظر گرفت که درنهایت برآیند نرخ سود در همان دامنه قانونی قرار بگیرد. به‌گفته رونقی در حال حاضر ما باید به‌چندین مرکز، گزارش عملکرد ارائه کنیم و این قوانین بازدارنده و سامانه‌ها به‌موانع مهمی برای فعالیت تبدیل شده که عملا فعالیت در این حوزه را غیرقابل توجیه کرده است.
از سوی دیگر عدم‌هماهنگی و تاخیرهای زمانی در ثبت کالا در سامانه توسط کارخانه و دریافت آن در انبار همگی باعث شده است بازاریان این حوزه در مظان اتهامات واهی قرار بگیرند. به‌عنوان مثال کالا توسط کارخانه در سامانه بارگزاری شده، اما هنوز به دست عمده‌فروش نرسیده و نهادهای نظارتی انتظار دارند این تاخیرها که ارتباطی به فعال بازار ندارد، توسط فعالان بازار پاسخ داده شود و این باگ‌ها در سامانه واقعا مشکل‌آفرین هستند. به‌گفته رونقی تشکل‌های حوزه تایر هم اگر پیگیری‌هایی برای رفع مشکلات انجام داده‌اند، هنوز این باگ‌ها برطرف نشده و باید گفت این سامانه‌ها هیچ مزیتی برای کارخانجات، فروشندگان و حتی دولت ندارد و توصیه می‌شود دولت به سامانه مودیان اکتفا کند.
این فعال بازار با اشاره به افزایش ریسک‌های بازار در نتیجه شرایط حاکم بر حوزه سیاست خارجی و پیش‌بینی‌ها از احتمال بروز مجدد جنگ گفت: «به‌خصوص در حوزه تایر به دلیل سرمایه‌های بالا، فضای بزرگ انبار، قابل اشتعال بودن محصول و … این نگرانی در بازار افزایش یافته و بنابراین بسیاری از فعالان بازار به اندازه نیاز روزانه نسبت به‌خرید کالا اقدام می‌کنند و نگران شرایط آتی هستند و در این شرایط معتقدند اگر به‌جای خرید کالا، منابع سرمایه‌ای را به ارز و طلا که نقدشوندگی بالاتری دارند سوق دهند، ریسک کمتری متحمل شده‌اند و در این بین برخی مشکلات بانکی در دوره جنگ ۱۲ روزه نیز به این نگرانی دامن زده است و درچنین شرایطی فعالان بازار دست به‌عصا حرکت می‌کنند.»
موضوع بعدی چالش قطعی برق و انرژی است که باعث تعطیلی کارخانجات به صورت دو سه روز در هفته شده است. به‌گفته او درست است که بازار در شرایط کنونی تامین می‌شود، اما فراموش نکنید این بازار از تقاضای بسیار پایینی برخوردار است و درصورتی که به هر دلیلی تقاضا در بازار تقویت شود، قطعا عرضه‌های کنونی نخواهند توانست نیاز بازار را تامین کنند و حتما با کسری موجودی روبه‌رو خواهیم شد.
از طرفی شرایط سیاسی، اقتصادی و مشکلات حاکم بر مولفه‌های بازار باعث شده تقاضا پایین باشد. در عین حال موجودی تایر در انبار بسیاری از مصرف‌کنندگان به‌دلیل هیجانات سال‌های اخیر بالاست و این موضوع نیز روی تقاضا اثر منفی بر جای گذاشته است؛ اما درصورتی که محرک‌های تقاضا در بازار تقویت شوند، قطعا بازار با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد شد.
