به تازگی آزمایشگاه یورو ۶ آلایندگی خودرو با حضور معاونان رئیس‌جمهور درحوزه استاندارد ملی ایران و حفاظت محیط‌زیست، سخنگوی دولت، رئیس هیات عامل ایدرو، رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور افتتاح شد؛ رویدادی که از نگاه کارشناسان، گامی مهم در مسیر کاهش آلایندگی و بهبود کیفیت هوای کلان‌شهرها تلقی می‌شود. در همین مراسم، شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت مطابق مصوبه هیات وزیران، از سال ۱۴۰۶ تمامی خودروهای تولیدی کشور باید منطبق با استاندارد یورو۶ باشند. تصمیمی که به‌سرعت واکنش‌هایی را در میان فعالان و مدیران صنعت‌خودرو برانگیخت.
اجرای استانداردهای آلایندگی جدید، اگرچه در ظاهر اقدامی زیست‌محیطی و رو به‌جلو است، اما در عمل نیازمند زیرساختی گسترده شامل تولید و توزیع بنزین و گازوئیل باکیفیت، نوسازی تجهیزات آزمون و هماهنگی نهادی میان وزارت نفت، صمت و سازمان محیط‌زیست است. نبود این هماهنگی، می‌تواند نه تنها اهداف محیط‌زیستی را محقق نکند، بلکه هزینه‌های هنگفتی را نیز به صنعت‌خودرو تحمیل کند.
درحالی که خودروسازان از کمبود نقدینگی، قیمت‌گذاری دستوری و مشکلات تامین قطعات در رنج هستند، اکنون موظف به‌اجرای استانداردی شده‌اند که حتی سوخت مورد نیازش در کشور به‌صورت کامل توزیع نمی‌شود. از این رو، کارشناسان نسبت به پیامدهای اقتصادی و فنی اجرای شتاب‌زده یورو ۶ هشدار می‌دهند. برای بررسی ابعاد این موضوع و شنیدن دیدگاه صنعت‌خودرو، با احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران به گفت‌وگو پرداختیم؛
در مراسم افتتاح آزمایشگاه یورو ۶ آلایندگی خودرو، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت مطابق مصوبه هیات وزیران، از سال ۱۴۰۶ تمامی خودروهای تولیدی کشور باید منطبق با استاندارد یورو ۶ باشند؛ به نظر شما الزام اجرای یورو ۶ از سال ۱۴۰۶ چقدر واقع‌بینانه است؟
به نظر من خیلی دور از واقعیت است. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده‌اند که از سال ۱۴۰۶ باید همه خودروها یورو ۶ باشند. ما هم می‌گوییم بسیار خوب؛ اما ابتدا بنزین و گازوئیل یورو ۶ را تامین کنید. در حال حاضر، حتی بنزین یورو ۵ هم به‌صورت سراسری توزیع نمی‌شود. بر اساس آمار منتشره، درصد زیادی از سوخت کشور هنوز در سطح یورو ۴ است. با این شرایط، چگونه می‌توان به یورو ۶ رفت؟!
برخی معتقدند خودروسازان باید پیشگام باشند و هم‌زمان با ارتقای سوخت، فناوری را هم بالا ببرند؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
ما آماده‌ایم؛ فناوری ارتقا در دسترس است. اما بخشی از قطعات وابستگی خارجی دارد. در شرایط تحریم، گشایش اعتبار بعضی پرونده‌ها در بانک‌مرکزی تا ۲۰۰ روز طول می‌کشد. از طرف دیگر، قیمت‌گذاری دستوری و مشکلات مالی زنجیره‌تامین، دست خودروسازان را بسته است. ما از نظر علمی و فنی توان داریم، ولی از نظر اقتصادی و زیرساختی نه. نمی‌شود بدون فراهم شدن سوخت، به سراغ استاندارد جدید رفت.
استانداردهای ۸۵ گانه احتمالا به استانداردهای ۱۲۲ گانه ارتقا یابند؛ آیا زیرساخت های این ارتقا فراهم است؟
ما هنوز آزمایشگاه مجهز برای سنجش استانداردهای ۱۲۲ گانه را نداریم. جلسات متعددی برگزار شده، اما به‌نتیجه‌ای نرسیده است. اگر بخواهیم خودروها را برای این استاندارد آزمایش کنیم، یا باید آزمایشگاه جدید بسازیم، یا خودروها را برای تست به خارج بفرستیم که هزینه بسیار بالایی دارد و تحریم هم کار را سخت‌تر می‌کند. بنابراین، بدون این زیرساخت‌ها، اجرای استانداردهای ۱۲۲ گانه فقط روی کاغذ می‌ماند.
اصرار به اجرای سریع یورو ۶ تا چه حد با زیرساخت‌های صنعت‌خودرو منطبق است؟
من معتقدم تصمیمات باید فنی باشد، نه احساسی؛ در حال حاضر کشوری مثل روسیه، پس از جنگ اوکراین، مجبور شد چند پله به عقب برگردد و از استانداردهای پایین‌تر استفاده کند؛ چراکه شرایط اقتصادی و انرژی آن اجازه نمی‌داد. ما هم نباید بدون آمادگی وارد مرحله‌ای شویم که به‌جای کاهش آلایندگی، باعث رکود تولید و افزایش قیمت خودرو شود.
در چنین شرایطی، افزایش استاندارد آلایندگی به یورو ۶ چه معنایی دارد؟
ما مخالف ارتقای استاندارد نیستیم؛ اما سوال این است که زیرساخت کجاست؟ خودروساز وقتی می‌خواهد به یورو ۶ برود، باید هزینه زیادی برای تغییر فناوری و قطعات بپردازد. اما اگر بنزین و گازوئیل متناسب با آن در دسترس نباشد، کل این سرمایه‌گذاری هدر می‌رود. از مردم هزینه می‌گیریم تا خودرو پاک‌تر تولید کنیم، اما در عمل به‌دلیل کیفیت پایین سوخت، همان آلودگی پابرجا می‌ماند. این کار در واقع پول‌سوزی به‌جای محیط‌زیست‌دوستی است.
بحث سوخت و آلایندگی همواره یکی از چالش‌های اصلی صنعت‌خودرو بوده است. وضعیت فعلی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
واقعیت این است که ما در حوزه سوخت، به‌ویژه گازوئیل، مشکلات جدی داریم. گازوئیل ما هنوز گوگرد بالایی دارد. این موضوع هم به محیط‌زیست آسیب می‌زند و هم به قطعات خودرو؛ به‌ویژه پمپ و سوزن انژکتور. تعمیرگاه‌ها از این بابت درگیرند؛ بارها گفته‌ایم سوخت استاندارد در دسترس نیست، اما همچنان بی‌توجهی ادامه دارد. اگر وزارت نفت با سازمان حفاظت محیط‌زیست هماهنگ نشود و سوخت یورو ۵ یا یورو ۶ به‌صورت واقعی توزیع نکند، هر اقدامی از سوی خودروسازها بی‌نتیجه خواهد بود.
از منظر اقتصادی، وضعیت نقدینگی صنعت خودرو در چه شرایطی است؟
بسیار بحرانی؛ بسیاری از قطعه‌سازان بدهی‌های سنگینی دارند. پرداخت تسهیلات ۴۰ هزار میلیارد تومانی اگر اجرا شود، فقط می‌تواند مانع توقف تولید شود، نه رشد آن؛ چون این پول بیشتر برای تسویه بدهی‌ها و تامین نقدینگی اولیه صرف می‌شود. با ادامه وضعیت فعلی، نه تنها تولید افزایش نمی‌یابد، بلکه احتمال کاهش آن نیز هست.
با نزدیک شدن به فصل سرما و ناترازی انرژی، آیا صنعت خودرو در خطر توقف تولید قرار می‌گیرد؟
بله؛ اگر برق، گاز یا حتی آب در مقاطع مختلف قطع شود، قطعا به تولید ضربه می‌زند. تعطیلات اجباری و کمبود انرژی در زمستان می‌تواند ما را از تحقق هدف تولید سالانه دور کند. پیش‌بینی من این است که اگر شرایط همین‌طور ادامه یابد، تولید امسال در حد سال گذشته هم نخواهد بود.
به عنوان پرسش پایانی، پیام شما به مسئولان درخصوص اجرای استاندارد یورو ۶ چیست؟
پیام من روشن است؛ اگر قرار است به استاندارد یورو ۶ برویم، ابتدا باید زیرساخت را آماده کنیم. بنزین و گازوئیل استاندارد، آزمایشگاه‌های مجهز و هماهنگی بین وزارت نفت، صنعت و محیط‌زیست شرط لازم است. وگرنه، اجرای این طرح نه به نفع مردم است، نه به نفع محیط‌زیست و نه به نفع صنعت‌خودرو.
