روغن‌موتور یکی از اجزای حیاتی در عملکرد صحیح خودرو شماست. این مایع روانکار وظایفی مانند کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک داخل موتور، خنک کردن قطعات، پاک‌سازی از رسوبات و ذرات، جلوگیری از سایش، محافظت در برابر خوردگی و کمک به انتقال گرما را دارد. اگر روغن‌موتور کیفیت مناسب نداشته و سطح آن به اندازه کافی نباشد، موتور ممکن است دچار سایش زودرس، گرمای بیش از حد، کاهش کارایی و نهایتا آسیب‌های جدی شود. به‌همین دلیل اندازه‌گیری روغن‌موتور خودرو یک سوال مهم برای هر راننده است. به‌همین منظور می‌خواهیم شما را با روش‌های اندازه‌گیری روغن‌موتور خودرو و چگونگی انجام آن آشنا کنیم.
رایج‌ترین روش اندازه‌گیری سطح روغن‌موتور، استفاده از گیج یا میله روغن است. برای این کار باید مراحل زیر را طی کنید: ابتدا خودرو خود را روی سطح صاف و بدون شیب پارک کنید. سپس موتور را خاموش کرده و مدتی صبر کنید تا روغن به کارتل روغن بازگردد (معمولا ۵ تا ۱۰ دقیقه). کاپوت را باز کرده و گیج روغن را پیدا کنید. اغلب گیج با دسته رنگی (زرد، نارنجی) مشخص است. گیج را به‌طور کامل بیرون بکشید و آن را با دستمال یا کاغذ پاک کنید؛ سپس دوباره به‌طور کامل وارد لوله کنید و دوباره بیرون بکشید.
سطح روغن روی گیج (بخشی که روغن پوشانده است) را بررسی کنید. علامت‌های MIN و MAX یا L و H یا مشابه آن روی گیج، محل مناسب سطح روغن را نشان می‌دهند. میزان روغن بین این دو علامت نشانگر ایده‌آل است. اگر سطح روغن پایین‌تر از حداقل باشد، باید روغن اضافه کنید؛ اگر بالاتر از ماکزیمم باشد، ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشد.
در خودروهای جدید، به‌ویژه برخی برندهای لوکس و مدل‌های پیشرفته‌تر، به‌جای میله از سنسور الکترونیکی استفاده شده است. بعضی خودروها دیگر گیج مکانیکی ندارند و سطح روغن را با سنسور اندازه‌گیری می‌کنند که نتایج آن روی صفحه داشبورد یا نمایشگر مرکزی نمایش داده می‌شود. در این خودروها باید مراحل خاصی را دنبال کرد که معمولا در دفترچه راهنما ذکر شده است. به‌عنوان مثال ممکن است موتور در حالت دمای کاری باشد یا بعد از رانندگی مدتی خاموش شده باشد تا روغن در کارتل جمع شود.
خودروهای دیزلی و وسایل‌نقلیه سنگین ممکن است ویژگی‌های متفاوتی در ساخت موتور داشته باشند که باعث شود روغن دیرتر به گیج برسد یا ترکیب روغن، ذرات سوخت یا آب بیشتر باشد؛ به‌همین خاطر روش چک کردن و تفسیر سطح روغن متفاوت است و به‌عنوان مثال باید پس از خاموشی موتور بیشتر صبر کنید. در برخی خودروها، گیج روغن ممکن است عمق متفاوتی داشته باشد یا علامت‌ها دقت کمتری داشته باشند؛ همچنین مقدار روغن مورد نیاز برای پر شدن کامل ممکن است با دفترچه متفاوت باشد. همان‌طور که گفته شد، خودروهایی که سنسور دارند ممکن است خوانش متفاوتی نسبت به گیج مکانیکی داشته باشند، مخصوصا در دماهای مختلف موتور.
برخی موتورهای جدید، مثل موتورهای بزرگ یا موتورهای با طراحی خاص، فاقد گیج یا میله مکانیکی هستند و فقط نمایشگر یا سنسور امکان بررسی سطح روغن را دارد. موتورهای دیزلی ممکن است به‌دلیل دمای بالاتر، ذرات سوخت ریزتر و بازگشت روغن متفاوت به کارتل، نیاز به صبر بیشتری پس از خاموشی موتور برای اندازه‌گیری صحیح داشته باشند. همچنین برخی خودروسازها در دفترچه راهنما بر اندازه‌گیری سطح روغن در دمای کاری یا پس از زمان خاموشی مشخصی تاکید می‌کنند؛ بنابراین خواندن دقیق دفترچه خودرو مهم است.
اکثر منابع توصیه می‌کنند زمانی که موتور سرد است یا حداقل چند دقیقه پس از خاموشی، اندازه‌گیری سطح روغن انجام شود؛ زیرا زمانی که خودرو تازه خاموش شده یا دمای آن بسیار بالاست، روغن هنوز در بخش‌های مختلف موتور پخش است. البته بعضی خودروها ممکن است دستورالعمل متفاوتی دراین‌باره داشته باشند.
وقتی سطح روغن نزدیک به حداقل است، باید به‌تدریج روغن اضافه شود و پس از هر افزودن، دوباره سطح را چک کنید. اگر بیش از حد باشد، باید کمی روغن تخلیه شود.
اطمینان از وجود مقدار مناسب روغن‌موتور برای کارکرد صحیح اجزای داخلی موتور ضروری است. با این‌که چنین کاری در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسد، اما عدم رعایت برخی نکات می‌تواند باعث اشتباه در اندازه‌گیری میزان روغن‌موتور شود. اندازه‌گیری منظم روغن‌موتور نه تنها باعث افزایش عمر موتور می‌شود، بلکه مصرف سوخت، کارایی و ایمنی وسیله‌نقلیه نیز بهبود می‌یابد.
