«آیوازاکی یاتارو» در ۹ ژانویه ۱۸۳۵ در آکی ـ کوچی از توابع استان «توسا» در ژاپن متولد شد و در ۷ فوریه ۱۸۸۵ درحالی که فقط ۵۰ سال داشت، درگذشت. او یکی از صنعتگران، کارآفرینان و اقتصاددانان ژاپن در یکی، ۲ قرن گذشته است که در سال ۱۸۷۳میلادی موفق به راه‌اندازی خطوط تولید کارخانه میتسوبیشی شد. البته او این کارخانه را در قالب یک شرکت حمل و نقل راه‌اندازی کرد، اما طولی نکشید که با رونق گرفتن شرکت میتسوبیشی، تبدیل به یک گروه فعال صنعتی و تجاری شد و شرکت‌های تابع زیادی را خلق کرد، از جمله گروه مالی میتسوبیشی، میتسوبیشی کورپوریشن، صنایع سنگین میتسوبیشی، شرکت نیکون، شرکت آساهی کلسُن، شرکت نیبون اویل، شرکت میتسوبیشی الکتریک، میتسوبیشی کمیکال، جی ـ‌آکس هولدینگر، میجی یاسودا لایف و شرکت میتسوبیشی موتورز که هم‌اکنون نیز بیشتر این شرکت‌ها و زیرمجموعه‌های آن در ژاپن فعال هستند.
میتسوبیشی یک شرکت خوشه‌ای است که دفتر مرکزی‌اش در توکیو پایتخت ژاپن قراردارد و اکنون «کین‌کوبایاشی» مدیرعامل آن است و در زمینه معدن، کشتی‌سازی، مخابرات، خدمات مالی، بیمه، الکترونیک، صنعت خودروسازی، صنایع سنگین، سوخت سنگواره‌ای، املاک و مستغلات و مواد شیمیایی فعال است. گرچه در ایران ما فقط اتومبیل‌های میتسوبیشی را می‌شناسیم و با دیگر محصولات این گروه سروکار چندانی نداریم و فقط طرف حساب ما میتسوبیشی‌موتورز است اما در این گزارش به ناگفته‌هایی از میتسوبیشی می‌پردازیم. ورود نخستین «میتسوبیشی»ها به ایران بیشتر منابع موجود در تاریخ خودروسازی جهان و ایران از خاندان «گرامی»ها به‌عنوان نخستین واردکننده محصولات میتسوبیشی به ایران یاد می‌کنند و براساس آنچه یکی از خودرونویسان گفته است، گزاف نیست. اگر خانواده «گرامی» را مشهورترین نام در واردات خودرو به ایران بدانیم، خانواده‌ای که البته بخش عمده تجارتش به مواد غذایی از جمله چای و برنج مربوط می‌شود، با این حال، «گرامی‌ها» را بیشتر با واردات خودرو می‌شناسند و هر جا صحبت از «هیوندایی موتورز» و «کیاموتورز» کره است، نام این خاندان به میان می‌آید. روزگاری «میتسوبیشی»، دورانی «کوماتسو» و حالا نیز «هیوندایی» و «کیا» و البته «جیلی»! این کارنامه کاری «گرامی‌ها» در حوزه واردات خودرو است که شروع آن به حدود سال ۱۹۹۰ میلادی برمی‌گردد. پدر «گرامی»ها که از وی به‌عنوان یکی از تاجران بنام کشور در زمان قبل از انقلاب یاد می‌شود، اکنون در قید حیات نیست و در حال حاضر پسر او – احمد گرامی - تجارت خودرو را در خاندان خود مدیریت می‌کند. «آسان موتور» و «اطلس خودرو» ۲ شرکت بزرگی به شمار می‌روند که با مدیریت او به واردات خودرو مشغولند. اولی محصولات «هیوندایی» وارد کشور می‌کند و دومی خودروهای «کیا» را. «گرامی‌ها» البته به جز این ۲، شرکتی دیگر را نیز به نام «جیلیران» (آسان‌خودرو سابق) تشکیل دادند که نماینده رسمی «جیلی موتورز» چین محسوب می‌شود و ۲، ۳ سالی است که محصولات این خودروساز را به ایران وارد می‌کند. تا یکی، ۲ سال پیش، آمار واردات خودرو نشان می‌داد، بیشتر خودروهای خارجی توسط همین ۳شرکت (اطلس خودرو، آسان موتور و جیلیران) به ایران وارد می‌شدند و با این حساب، «گرامی‌ها» سلطان واردات خودرو بودند. گالانت‌های «میتسوبیشی» میتسوبیشی پاجرو در سال‌های ۱۹۸۲میلادی در ژاپن تولید شده است. طراحی آن ۴چرخ محرک است. این مدل، پیشگام در تولید «اس‌یووی»های لوکس در جهان است. اما خوب است بدانید که نخستین نسل گالانت در سال ۱۹۶۹میلادی با نام «میتسوبیشی گالانت کولت» به دنیا معرفی شد. موتورهایی که برای این خودرو درنظر گرفته شده بود، ۱۳۰۰ و ۱۵۰۰ سی‌سی بودند. نسل دوم این خودرو نیز در سال ۱۹۷۴میلادی به دنیا عرضه شد. نام دیگر این خودرو در آن سال «پلایموت کریت» بود. نسل سوم آن که در کشور خودمان هم تا قبل از طرح تعویض خودروهای فرسوده می‌دیدیم (البته هنوز تک و توکی از آن هست) از سال ۱۹۷۶میلادی شروع به تولید شد. نام آن را میتسوبیشی گالانت سیگما یا میتسوبیشی سیگما یا در امریکا با نام کرایسلر سیگما می‌شناختند. موتورهایی که برای این خودرو درنظر گرفته شده بود، همگی ۴ سیلندر و دارای حجم‌های ۱۶۰۰، ۱۸۵۰، ۲۰۰۰ و ۲۶۰۰سی‌سی بودند. تولید نسل سوم تا سال ۱۹۸۰میلادی ادامه پیدا کرد و در سال ۱۹۸۰میلادی جای خودش را به نسل چهارم گالانت سیگما که به آن «آتنا» هم می‌گفتند، داد. تولید «اترنا» یا همان سیگما تا سال ۱۹۸۳میلادی (در استرالیا تا سال ۱۹۸۷م) ادامه پیدا کرد و نخستین خودرو میتسوبیشی که به گیربکس ۳ دنده اتوماتیک مجهز شد، این نسل یعنی «اترنا» بود. نسل چهارم با تغییر ظاهر و باطن خود در سال ۱۹۸۴میلادی جای خود را به نسل پنجم گالانت هدیه کرد تا میتسوبیشی به سرعت خودش را با نسل پنجم گالانت که سیگما، اترنا، مگنا و V۳۰۰۰ معروف در دنیا بود، معرفی کند. تولید این مدل تا سال ۱۹۹۰میلادی با موتورهای ۴ سیلندر ۱۶۰۰، ۱۸۰۰، ۲۰۰۰سی‌سی توربو ۲۰۰۰ و ۶ سیلندر ۳۰۰۰ سی‌سی ادامه پیدا کرد. اما نسل ششم گالانت، این خودروساز محبوب ژاپنی که در ایران بسیاری از آنها را می‌بینیم از سال ۱۹۸۷ تا سال ۱۹۹۳میلادی تولید می‌شد. به نام‌های اینترنا و دوج «جی‌تی‌ایکس» ۲۰۰۰ و ایگل «جی‌تی‌ایکس» ۲۰۰۰ نیز در سایر کشورها شناخته می‌شد. «میتسوبیشی موتورز» و تولیدات آن کمپانی میتسوبیشی موتورز در سال ۱۹۷۰میلادی به عنوان زیرمجموعه‌ای از صنایع سنگین میتسوبیشی تشکیل شد؛ گرچه خودروسازی در میتسوبیشی پیشینه‌ای بسیار قدیمی‌تر از سال ۱۹۷۰میلادی دارد که به صورت گذرا به آن اشاره می‌شود. سابقه خودروسازی در میتسوبیشی به سال ۱۹۱۷میلادی برمی‌گردد. زمانی که کمپانی کشتی‌سازی میتسوبیشی اتومبیل مدل «آو» نخستین خودرو تولیدی ژاپن را به بازار عرضه کرد. مدل «آو» اتومبیل سدانی کاملا دست‌ساز با ظرفیت ۷ نفر بود که بر پایه «فیات تیپو» ساخته شده بود. این خودرو نسبت به رقبای تولید انبوه شده خود در امریکا و اروپا گران‌تر بود و تولید آن در سال ۱۹۲۱میلادی و بعد از ساخته شدن فقط ۲۲ نمونه از آن، متوقف شد. جالب است بدانید در سال ۱۹۳۴میلادی، کمپانی کشتی‌سازی میتسوبیشی با کمپانی هواپیماسازی میتسوبیشی ادغام شد و نام آن به «صنایع سنگین میتسوبیشی» تغییر یافت و تبدیل به بزرگترین کمپانی خصوصی ژاپن شد. تمرکز صنایع سنگین میتسوبیشی بر تولید هواپیما، کشتی، لکوموتیو و ماشین‌آلات صنعتی بود. با این حال در سال ۱۹۳۷میلادی خودرو سدانی را به عنوان مدل آزمایشی با کاربرد نظامی طراحی کرد. این خودرو نخستین خودروی ژاپنی بود که از سیستم ۴چرخ متحرک دائمی بهره می‌برد. فناوری که ۵۰ سال بعد دوباره به صحنه بازگشت بهره می‌برد و باعث شد اتومبیل‌های میتسوبیشی در عرصه مسابقات اتومبیلرانی هم مورداستفاده قرار گیرد. بلافاصله پس از پایان جنگ جهانی دوم، میتسوبیشی دوباره به تولید خودرو «فوسو» پرداخت، درحالی‌که یک ۳چرخه باربر کوچک به نام میزوشیما و یک اسکوتر به نام «کبوتر نقره‌ای» هم به تولیدات کمپانی افزوده شد. امروزه شرکت میتسوبیشی‌موتورز ششمین خودروساز بزرگ ژاپن و هفدهمین خودروساز بزرگ جهان از لحاظ شمار ساخت خودرو است. این شرکت بخشی از «میتسوبیشی کیرتسو» که در گذشته بزرگترین گروه صنعتی ژاپن بود، است. میتسوبیشی موتورز در سال ۱۹۷۰میلادی در بخش خودروی صنایع سنگین میتسوبیشی بنیانگذاری شد و دفتر اصلی این شرکت در «میناتور» توکیو است و از جمله تولیداتش که برای ما ایرانی‌ها آشناست، «گالانت» است که نخستین نسل آن در سال ۱۹۶۹میلادی با نام «میتسوبیشی گالانت کولت» به دنیا معرفی شد. با آغاز دهه ۶۰ میلادی، اقتصاد ژاپن با سرعت رو به پیشرفت و حقوق‌ها در حال افزایش بود. ایده کمپانی‌های خودروسازی کوچک خانوادگی کم‌کم در حال پیوستن به تاریخ بود و میتسوبیشی نیز از قافله عقب نمانده بود. صنایع سنگین مرکزی میتسوبیشی، که به نام صنایع سنگین شین میتسوبیشی شناخته می‌شد و قبلا در سال ۱۹۵۳میلادی دفتر مرکزی بخش خودروسازی خود را بازگشایی کرده بود، حال آماده بود تا محصول جدید خود که یک سدان با نام میتسوبیشی بود را به مشتریان عرضه کند. میتسوبیشی این رویه را با معرفی مینیکا در سال ۱۹۶۲میلادی و کلت ۱۰۰۰ در سال ۱۹۶۳میلادی، به‌عنوان خودروی از سری کلت ادامه داد. صنایع سنگین غرب ژاپن که حالا با نام کمپانی مهندسی و کشتی‌سازی میتسوبیشی شناخته می‌شد و صنایع سنگین شرق ژاپن که نام خود را به صنایع سنگین نیهان میتسوبیشی تغییر داده بود، در دهه ۱۹۵۰میلادی بخش‌های خودرویی خود را گسترش داده بودند و هر ۳ کمپانی شرقی، غربی و مرکزی در سال ۱۹۶۴میلادی دوباره به یکدیگر ملحق شده و نام آنها بار دیگر به صنایع سنگین میتسوبیشی تغییر یافت. بعد از گذشت تنها ۳ سال، میزان خودروی تولیدی آنها به ۷۵۰۰۰ دستگاه در سال رسید. بعد از معرفی موفق خودروی گالانت در سال ۱۹۶۹میلادی و موفقیت‌های مشابه در زمینه خودروهای دیگر کمپانی، تصمیم بر این گرفته شد تا بخش جداگانه‌ای تشکیل شود که تمرکز آن منحصرا روی صنعت اتومبیل‌سازی باشد. در همین راستا، «میتسوبیشی موتورز کمپانی» در ۲۲ آوریل سال ۱۹۷۰ زیرنظر «تومیو کوبو»، مهندسی موفق از قسمت هواپیماسازی، تشکیل شد.
