تولید و توزیع لوازمیدکی قاچاق طی سالهای اخیر استمرار داشته اما وابسته بهشرایط، میزان عرضه و تولید کم یا زیاد بوده است. طبق اعلام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هرچند در سال جاری بهدلیل افزایش قیمت ارز، واردات قطعات بهصورت قاچاق کمتر شده، اما بهنظر میرسد فرصت برای کارگاههای زیرپلهای فراهم بوده و میزان تولید محصولات تقلبی افزایش پیدا کرده است. یکی از قطعاتی که نمونههای تقلبی و قاچاق آن در بازار بهوفور دیده میشود، لنتترمز است.
لنت تقلبی و غیراستانداردی که در هر جایی میتوان آن را تولید کرد، این روزها بهصورت کاملا آشکارا در فضای مجازی و البته در بازار به فروش میرسد. نام و بستهبندی شرکتهای بزرگ لنتساز نیز بهراحتی جعل میشود و محصولات تقلبی با برند آنها به فروش میرسد. ضمن اینکه تعداد بسیار فراوانی از لنتها بدون نام و بستهبندی و بهصورت فلهای در بازار دیده میشود.
یکی از آسانترین راهها برای مشخص کردن لنت تقلبی از اصلی، ارسال کد ۱۰ رقمی زیر نشان استاندارد بهسرشماره ۱۰۰۰۱۵۱۷ سازمان ملی استاندارد است. از سوی دیگر قرار است از اردیبهشتماه تمام شرکتهای تولیدکننده لنت دارای کدشناسه کالا شوند.
بنا بهگفته دبیر انجمن تولیدکنندگان لنت، از اردیبهشتماه هر لنتی که دارای کدشناسه کالا نباشد، بهعنوان جنس قاچاق ضبط خواهد شد. درخصوص وضعیت بازار لنتترمز و همچنین اقداماتی که در راستای سامان دادن بهوضعیت بازار قرار است انجام شود، با محمود عسکری، دبیر انجمن تولیدکنندگان لنتترمز ایران به گفتوگو پرداختیم.
شاهدیم که لنتهای کفشکی بدون نام و استاندارد و بهصورت فله در فضای مجازی و بهخصوص گروههای تلگرامی بهصورت گسترده تبلیغ میشوند. این مساله را چگونه ارزیابی میکنید؟
هیچ نظارتی بر فروش اجناسی مانند لنت در فضای مجازی صورت نمیگیرد و باید در این خصوص مصرفکننده را آگاه کرد. مصرفکننده باید بداند هر کالایی بدون علامت استاندارد و بدون بستهبندی، تقلبی است و باید از خرید آن خودداری کرد. سازمان ملی استاندارد نیز تنها مسئول رسیدگی بهمحصولات آن دسته از واحدهای تولیدی است که گواهینامه استاندارد در اختیار دارند. یعنی سازمان ملی استاندارد تنها روی شرکتهایی که از این سازمان مهر دریافت کردهاند، نظارت دارد و کالاهای تولیدی آنها را رصد میکند.
مسئولان این سازمان به ما گفتهاند اجناس تقلبی سرازیرشده بهبازار ربطی بهآنها ندارد و مسئولیت بازار و بنکداران برعهده سازمان حمایت و تعزیرات است. یعنی این دو نهاد باید بر بازار نظارت کنند.
حتی در فضای مجازی نیز تعزیرات باید ورود کند. البته تا زمانی که شکایتی وجود نداشته باشد، کسی هم به این بحث وارد نشده و دخالت نمیکند. این درحالی است که تمام لنتهای فاقد علامت و کد ۱۰ رقمی استاندارد و همچنین فاقد بستهبندی تکی یا فلهای، تقلبی یا قاچاق هستند. حتی اگر آرم استاندارد نیز روی محصول جعل شده باشد، درصورتی که کد ۱۰ رقمی روی آن مندرج نباشد، باز هم محصول تقلبی یا قاچاق محسوب میشود.
این کد ۱۰ رقمی در کجا درج میشود؟
این کد ۱۰ رقمی مربوط بهکارخانه تولیدکننده است و زیر آرم استاندارد درج میشود. مصرفکننده برای اینکه اطمینان پیدا کند این کد ۱۰ رقمی جعلی است یا خیر، باید کد مربوطه را بهشماره ۱۰۰۰۱۵۱۷ اداره استاندارد ارسال کند.
درصورت جعلیبودن محصول، بهمصرفکننده اعلام میشود چنین کدی موجود نیست. اما اگر این محصول توسط یکی از کارخانهها که دارای نشان استاندارد است تولید شده باشد، پیامکی دریافت خواهد شد با این مضمون که این لنت مثلا توسط کارخانه جهانترمز تولید شده و این مشخصات را داراست. بنابراین توصیه ما بهمصرفکنندگان این است که ابتدا بهکد ۱۰ رقمی محصولی که میخواهند آن را خریداری کنند، توجه کنند.
درخصوص اقلامی که خارج از استاندارد است، از سوی انجمن تولیدکنندگان لنتترمز چهاقدامات و برنامههایی در نظر گرفته شده است؟
درمورد اقلام خارج از استاندارد، انجمن تولیدکنندگان لنتترمز تفاهمنامهای را با سازمان ملی استاندارد منعقد کرده است. طبق این تفاهمنامه قرار است بهصورت پایلوت یک استان مورد بررسی قرار گیرد و از آنجا که در استان تهران موارد تولید لنتهای تقلبی و قاچاق بسیار زیاد است، قرار بر این است این استان بهصورت آزمایشی مورد بررسی قرار بگیرد.
همچنین بهاتفاق نماینده اداره استاندارد استان تهران، نمونههای مختلف لنت را در بازار خریداری کرده و آزمایش میکنیم. اگر هنگام بازدید و خرید لنت مطمئن شدیم که قطعه تقلبی است، از طریق تعزیرات لنتهای تقلبی را جمعآوری میکنیم و فروشگاهی را هم که اینگونه محصولات را عرضه میکند، پلمب خواهیم کرد.
روند بررسی بازار چهزمانی دنبال خواهد شد؟
بهدلیل شیوع ویروس کرونا یک مقدار تاخیر خواهیم داشت و منتظر فرصت مناسبی هستیم تا بتوانیم بهاین قضیه ورود مناسبی داشته باشیم. دراین راستا هماهنگیهای لازم با اداره استاندارد استان تهران انجام شده و اگر این بازرسیها صورت گیرد، شرایط بهطور کلی تغییر خواهد کرد. همچنین اگر مصرفکنندهای بابت خرید لنت تقلبی شکایتی را تنظیم کند، سازمان تعزیرات بهصورت مستقیم بهاین امر ورود میکند.
بنابراین اگر مصرفکنندهای با لنتترمز تقلبی مواجه شد که نشان سازمان استاندارد یا جعبه یا کد ۱۰رقمی کارخانه را ندارد یا حتی با ارسال کد ۱۰ رقمی، تاییدیه تولید در یکی از کارخانهها دریافت نشود، میتواند با شکایت بهتعزیرات حق و حقوق خود را پیگیری کند. در این زمینه باید فرهنگ توجه بهداشتن شرایط استاندارد و پیگیری و شکایت از محصول تقلبی بین مردم نهادینه شود و مردم نسبت بهحقوق خود آگاه باشند.
بحث شناسهدار کردن کالاها از طرف وزارت صمت بهکجا رسیده است؟
بحث شناسهدار کردن کالاها نیز میتواند کمک بزرگی بهبازار لوازم یدکی و جلوگیری از سودجویی افراد برای تولید یا عرضه محصولات تقلبی باشد. وزارت صمت تمام تولیدکنندگان لنت ترمز را موظف کرده است تا ۱۵ اردیبهشتماه سال ۱۴۰۰ شناسه کالای خود را از سامانه جامع تجارت دریافت کنند. هر تولیدکنندهای باید این کدشناسه کالا را دریافت کند و تا اردیبهشتماه سال آینده زمان دارد تا این کد را روی محصول و جعبه آن درج کند.
این کد شناسه کالا جدا از کدی است که زیر نشان استاندارد درج میشود و پیشبینی میشود با درج کد روی جعبه و بستهبندی و آگاهسازی مصرفکنندگان وضعیت بازار سامان بگیرد و شاهد کاهش خریدوفروش لنتهای تقلبی در بازار باشیم. البته مصرفکنندگان باید این کدها را جدی بگیرند و بهمحض خرید لوازم یدکی از جمله لنتترمز، آن را اصالتسنجی کنند و درصورتی که محصولی شناسنامه نداشت، از خرید آن خودداری کرده و برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده، مراتب را بهتعزیرات گزارش کنند.
با پیگیریهای انجامشده، از سوی وزارت صمت یک کلاس مجازی نیز برای ثبت و دریافت کدشناسه کالا درسامانه جامع تجارت برگزار شد و شرکتهای لنتساز درخصوص ثبت و دریافت این کدشناسه آموزشهای لازم را کسب کردند.
بنابراین از سال آینده هر لنتی که این کدشناسه را نداشته باشد، قاچاق محسوب میشود. درواقع با انجام این کار، کالای اصلی از تقلبی و قاچاق بهراحتی تشخیص داده خواهد شد. یعنی تعزیرات بهمحض اینکه با قطعهای مواجه شود که کدشناسه کالا نداشته باشد، میتواند آن را ضبط کند و این روند از اردیبهشتماه سال آینده اجباری میشود.