«شوتی ها» خودروهای شخصی هستند که از بار قاچاق پر میشوند و کالاهای واردشده از مبادی غیررسمی را به قلب شهرهای کشور میرسانند. شرایط خاص فعالیت این خودروها، خُردهفرهنگی غیررسمی را پیرامون آنها شکل داده است که البته استلزامات اقتصادی هم با خود به همراه دارد. بسیاری از «شوتی سواران»، جوانان بدون شغلی هستند که جان خود را به خطر میاندازند تا بتوانند امرارمعاش کنند. اما این پدیده اقتصادی-اجتماعی چه شکل و شمایلی دارد و اساسا چرا مبارزه با آن دشوار است؟
به گزارش «اخبار خودرو»، دو روز پیش، فرمانده انتظامی شهرستان عسلویه، از توقیف ۳ دستگاه خودرو سواری تندرو حامل انواع کالای قاچاق ممنوعه در این شهرستان به ارزش ۵۰۰میلیونتومان خبر داد.
سرهنگ پیمان فتاحی با اعلام این خبر گفت: «ماموران پلیس آگاهی عسلویه در یک عملیات هماهنگ، با رصد اطلاعاتی، ۳دستگاه خودرو سواری تندرو حامل کالای قاچاق (شوتی) را که از یک انبار در این شهرستان اقدام به بارگیری کرده بودند، شناسایی کردند. »
وی ادامه داد: «این خودروها قصد داشتند با خروج از شهرستان عسلویه در استان همجوار محمولههای خود را به مقاصد ازپیش تعیینشده انتقال دهند.» فرمانده انتظامی شهرستان عسلویه با بیان اینکه ماموران پلیس آگاهی با استقرار ایست و بازرسی موقت در محور خروجی این شهرستان هر ۳ دستگاه خودرو را متوقف کردند، گفت: «در بازرسی از خودروها انواع کالای خارجی قاچاق کشف شد.»
اما این صرفا یکی از چند مورد اکتشاف و توقیف محمولههای قاچاقی است که توسط «شوتیها» در استانهای غرب، جنوب و جنوبغرب کشور جابهجا میشدهاند.
در آذرماه نیز فرمانده انتظامی استان بوشهر از توقیف ۲دستگاه خودرو سواری و کشف انواع کالای قاچاق به ارزش ۹۵۰میلیونتومان در شهرستان عسلویه خبر داده بود.
سردار خلیل واعظی همان زمان گفت: «ماموران در بازرسی از خودروهای توقیفشده، یک دستگاه سرور، ۸۵ دستگاه روتر و هاپ سوئیچ و ۷۰۰ بسته تیغ ژیلت خارجی فاقد مدارک گمرکی کشف کردند.»
«شوتی ها» چه کسانی هستند؟
اما «شوتیها» چه کسانی هستند و این شکل از قاچاق کالا چه شکل و شمایلی دارد؟ «شوتیها»، خودروهایی هستند که با اجناس قاچاق پر میشوند و در قالب کاروان یا به صورت تکی، با سرعت زیاد کالاهای قاچاق را از مبادی غیررسمی به دل شهرهای کشور جابهجا می کنند. در بسیاری از موارد، این خودروها (عمدتا سمند، پژو ۴۰۵ یا زانتیا) دستکاری میشوند که سرعت بالاتری داشته باشند و تنظیم ارتفاع چرخها در آنها هم به گونهای صورت میگیرد که با وجود سنگینی ناشیاز بار زدن چندصد کیلوگرم کالا، قسمت جلوی خودرو رو به پایین باشد. (به اصطلاح خود «شوتیها»، خودرو حالت «موشکی» میگیرد.) سرعت این خودروها در جادهها گاه تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت هم میرسد و نام «شوتی» هم احتمالا از همین جا گرفته شده است.
«شوتیها» برای جابهجایی کالای قاچاق شیوههای خاص خود را دارند. معمولا یک خودرو پیشقراول با فاصله ۵ تا ۷کیلومتر جلوتر از «شوتیها» حرکت میکند تا وجود ایست بازرسی پلیس را به اطلاع خودرو اصلی برساند.
این در حالی است که در صورت تعقیبوگریز، فرار به جادههای فرعی و حتی ترک خودرو به همراه بار قاچاق هم ممکن است رخ بدهد. در بسیاری از موارد، پلاک خودروهای «شوتی» مخـــدوش میشود. علاوه بر این، رانندهها معمولا نه صاحب خودرو هستند و نه صاحب بار و صرفا دستمزد میگیرند.
پدیدهای که معلول یک اقتصاد بیمار است
در این میان اگر به دنبال یافتن علت پدیده «شوتی» باشیم، باید انگشتمان را به سمت غیرمولد بودن اقتصاد ایران نشانه برویم. پدیده «شوتیها» دقیقا در استانهای مرزی و استانهایی با پایانههای تجاری همهگیر است، درحالی که پدیده «کولهبری» هم به شکلی دیگر، در همین استانها خلاصه میشود.
از آن سو، این دو پدیده در استانهای شرقی کشور که همین ویژگیها را دارند، اما محصولات قاچاق مورداستفاده شهروندان ایرانی در آنها کمتر یافت میشود، به این اندازه به چشم نمیخورند.
بهعنوانمثال، استان کهگیلویهوبویراحمد به دلیل قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی شمال به جنوب کشور و همسایگی با پنج استان مهم ازجمله اصفهان، فارس، چهارمحالوبختیاری، بوشهر و خوزستان مسیر مناسبی برای یکهتازی «شوتیسواران» است.
اما همانطور که معضل «کولهبری» نهتنها به ورود کالای قاچاق و شکلگیری اقتصاد غیررسمی در کشور ختم نمیشود بلکه جان برخی کولهبران را هم میگیرد، «شوتیسواری» هم معضلاتی مشابه دارد.
عمده «شوتیسواران» به دلیل کمبود یا نبود فرصتهای شغلی به این کار گرایش پیدا میکنند و خطرات جانی جابهجایی کالای قاچاق را هم آنها بهدوش میکشند و نه صاحببار که احتمالا یک قاچاقچی عمده است.
بر اساس برخی گزارشها، درآمد «شوتیسواران» روزانه بین ۲ تا ۵میلیونتومان متغیر است. البته برخی «شوتیسواران» دستگیرشده مدعی بودهاند ماهیت بار برایشان اهمیت ندارد چون طبق تعاریف مرسوم، کالای قاچاق، کالایی است که در مبادی ورودی کشور قاچاق بهشمار میرود، نه در حالی که در کشور جابهجا میشود. قوانین جاری کشور البته تفاوتی برای قاچاق بودن کالا قائل نمیشوند.