بخش پایانی - موضوع اسقاط خودرو این‌روزها به چالش بزرگی برای صنعت خودرو تبدیل شده است. خودروسازان معتقدند وظیفه‌ای در قبال اسقاط خودرو ندارند. کارشناسان نیز بر این باورند که دولت باید فکری به حال میلیون‌ها خودرو فرسوده در کشور کند؛ خودروهایی که مصرف سوخت بسیار بالایی دارند و آلایندگی بسیار زیادی هم ایجاد می‌کنند. بدین ترتیب، اختلاف‌ها بر سر قیمت خودروهای اسقاطی و همچنین این‌که اصولا خودرو اسقاطی به چه خودرویی گفته می‌شود، بالا گرفته است. ضمن این‌که خودروسازان اساسا مخالف مشارکت در از رده خارج کردن خودروهای فرسوده هستند.

در جدیدترین اظهار نظر در این خصوص، دبیر انجمن خودروسازان با ارسال نامه‌ای به رییس کمیسیون صنایع مجلس با اشاره به لایحه الحاقی به ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو اظهار کرده که اسقاط خودرو جزو وظایف ذاتی خودروسازان نیست و قرار نیست خودرو نو به خودرو فرسوده سوبسید بدهد.

در این نامه به تجربیات کشورهای دیگر درخصوص افزایش هزینه نگهداری، مالیات و بیمه خودروهای فرسوده برای مالکان آن‌ها اشاره شده و خواستار این موضوع شده‌اند که صاحبان این خودروها باید به فکر تعویض باشند، نه خودروساز. موضوع دیگر، بحث سن خودروهای فرسوده است که معیار و تعریف مشخصی برای آن وجود ندارد.

در این نامه همچنین به ۵ برابر شدن قیمت برگه اسقاط و طولانی بودن فرآیند صدور گواهی اسقاط نیز اعتراض شده است. در این نامه که به امضای بسیاری از خودروسازان رسیده، واریز یک درصد قیمت تمام‌شده هر خودرو به حساب سازمان محیط‌زیست در راستای اعطای تسهیلات یا کمک بلاعوض به متقاضیان خودروهای فرسوده درخواست شده است. این در حالی است انجمن اسقاط کشور نظر دیگری در این خصوص دارد.

محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط کشور در بخش پایانی گفت‌وگو با «دنیای خودرو» به تعریف خودرو فرسوده می‌پردازد و معتقد است که هزینه اسقاط خودرو بیش از یک درصد مطرح شده است و باید در نهایت به حساب مراکز اسقاط واریز شود.

به نظر شما قیمت کارشناسی چقدر است و چه ضریبی باید داشته باشد؟

با توجه به این که هر چهار خودرو، به یک گواهی اسقاط نیاز دارد، این رقم باید بین ۳ تا ۴ درصد باشد. یعنی سه تا چهار درصد قیمت دولتی خودرو باشد. نظر ما این است که عدد 6میلیون و ۴۰۰هزار تومان یعنی حدود ۴ درصد قیمت خودرو منطقی است. البته این رقم خیلی دقیق نیست و باید بین ۳ تا ۴ درصد عدد واقعی را به دست بیاوریم. محاسبه این رقم چندان سخت نیست؛ میانگین قیمت خوردو فرسوده در بازار از یک ماه تا دو ماه اخیر باید مشخص شود و قیمت لاشه خودرو براساس شرکت‌های ذوب فلزات به دست بیاید. اختلاف این دو عدد قیمت گواهی اسقاط می‌شود.

اگر میانگین قیمت خودرو فرسوده حدود ۲۵ تا ۲۶ میلیون تومان باشد حدود ۶ تا ۷ میلیون تومان هم قیمت لاشه خودروست که اختلاف این دو تقریبا بین 19 تا ۲۰ میلیون تومان می‌شود. بنابراین گواهی اسقاط باید حدود این رقم باشد.

از سوی دیگر، میانگین قیمت دولتی خودروها هم براساس تعداد و تیراژ تولید مشخص می‌شود. نتیجه آن است که میانگین عددی به دست می‌آید و عدد اول تقسیم بر این عدد می‌شود که به درصد مشخصی می‌رسد. در این راستا، باید کارشناسان رسمی دادگستری، کارشناسان رسمی ستاد و صمت و انجمن‌های صنفی با یکدیگر عدد را محاسبه کنند. ما با توقف تولید مخالفیم، اما با یک درصد قیمت غیرکارشناسی هم به‌شدت مخالف هستیم.

در این نامه با اشاره به تجربیات کشورهای دیگر درخصوص افزایش هزینه نگهداری، مالیات و بیمه خودروهای فرسوده برای مالکان آن‌ها، به مشخص نبودن معیار، تعریف و سن خودروهای فرسوده و نیز پنج برابر شدن قیمت برگه اسقاط و طولانی بودن فرآیند صدور گواهی اسقاط نیز اعتراض شده است

درحال‌حاضر، هم خودرو فرسوده زیاد است و هم گواهی اسقاط. این طرح دو فوریتی چه لزومی داشت؟

در واقع پیش‌بینی آینده انجام شده است. اگر از آذرماه واردات انجام شود و از سوی دیگر تولیدات داخلی هم مشمول قانون ۲۵ درصدی شود، احتمالا با کمبود گواهی اسقاط مواجه می‌شویم. حرف ما این است که اگر با کمبود گواهی اسقاط مواجه شدیم، هزینه اسقاط را به بانک عامل واریز کنند تا مشکل حل شود. نباید فراموش کنیم که همیشه باید سیاست‌های تشویقی و تنبیهی در کنار هم باشد. نمی‌توان بدون این سیاست‌ها بگوییم، گواهی اسقاط موجود نیست.

یکی از سیاست‌های تشویقی دولت می‌تواند این باشد که مابه‌التفاوت سوخت یک خودرو فرسوده با یک خودرو نو را که سالانه 30میلیون تومان است، در نظر بگیرد و طی یک طرح پنج‌ساله، هزینه یک سال را به مالک خودرو فرسوده بدهد. البته نه این‌که پول را به آن‌ها بدهد، بلکه گواهی صرفه‌جویی در بورس انرژی عرضه کند تا در بورس خرید و فروش شود.

به این ترتیب صاحب خودرو فرسوده توانایی بیشتری پیدا می‌کند تا خودرو خود را یک درجه ارتقا بخشد. در این مسیر ما پیشنهاد چند طرح تشویقی و تنبیهی داریم که اگر به آن‌ها توجه شود، عرضه خودرو فرسوده برای اسقاط بیشتر می‌شود.

یکی از این موارد، بحث ۱۰ درصدی بود. گفته می‌شد خودرو فرسوده وجود ندارد؛ اما در کمال ناباوری در طرح جدید که ۲۰ درصد از ثبت‌نام به مالکان خودروهای فرسوده اختصاص پیدا کرد، افراد بسیاری به این طرح وارد شدند. اگر آمار واقعی بیان شود، می‌بینیم با این که هیچ اطلاع‌رسانی انجام نشد، تشویق و تنبیهی در نظر گرفته نشد و رسانه‌ها چندان به این موضوع نپرداختند و تنها افرادی که در این طرح بودند متوجه شدند، متقاضیان بسیاری برای ثبت نام اقدام کردند.

این موضوع نشان می‌دهد خودرو فرسوده وجود دارد و کسانی که در این طرح شرکت می‌کنند برای این که از سود حاشیه بازار استفاده کنند، تمایل دارند خودررو خود را رایگان بدهند تا از سود حاشیه بازار بهره ببرند. در واقع به‌راحتی و با یک ثبت‌نام ساده در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو می‌شد که این نوبت را برای جبران نوبت‌های گذشته با 10 درصد افزایش به 20 درصد رساند تا ثبت نام زیادی انجام شود. یعنی هم خودرو فرسوده وجود دارد و هم اشتیاق به نوسازی خودروهای فرسوده. بنابراین ملاحظاتی که پشت درهای بسته انجام می‌شود، درست نیست. آقایان ابتدا تشویق کنند، بعد ببینند که آیا مردم استقبال می‌کنند یا نه.

اختلاف‌نظری در خصوص خودروهای فرسوده وجود دارد مبنی بر این‌که مشخص نیست معیار محاسبه خودرو فرسوده سن خودروهاست یا وضعیت بدنه و فنی. نظر شما در این خصوص چیست؟

معیار ما فایل پالایش راهور ناجاست. ستاد مدیریت و وزارت صمت که فایل پالایش ندارند. راهور اعلام کرده که خودرو سواری بالای ۱۵ سال فرسوده است. یعنی تا سال ۸۵ هر خودرویی فرسوده حساب می‌شود و می‌تواند اسقاط شود.

به نظر شما ۲۰ درصد سهمیه برای مالکان خودروهای فرسوده باعث می‌شود که قیمت فرسوده‌ها افزایش یابد؟

باید دید که قرعه‌کشی به چه صورت انجام می‌شود. به‌طور قطع قیمت خودرو فرسوده هم کمی افزایش می‌یابد. وقتی طرح تشویقی در نظر می‌گیریم، حتما روی قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد. پس باید هم گران شود. چطور خودرو پراید 200میلیون تومان است، اما قیمت مدل فرسوده آن 25میلیون تومان؟ در این شرایط کسی حاضر نیست مدل فرسوده را اسقاط کند، چراکه توانایی نوسازی ندارد.

سال 88 دولت 1.5میلیون تومان پرداخت می‌کرد که این رقم بعد از آن تا 2.5میلیون هم افزایش پیدا کرد. اگر همان یک‌میلیون تومان را هم مبنای حساب قرار دهیم؛ در آن زمان قیمت پراید صفر کیلومتر 7میلیون تومان بود؛ یعنی یک‌هفتم. اما همان‌طور که گفته شد؛ قیمت پراید در بازار آزاد به ۲۰۰میلیون تومان رسیده است. فرد دارای خودرو فرسوده باید حداقل ۳۰میلیون تومان بابت خودرو خود دریافت کند. یعنی فرد خودرو را کمتر از ۳۰میلیون تومان نمی‌فروشد، چون برایش صرفه ندارد. به نظر من باید تابع یک‌هفتم را رعایت کنند.

قیمت خودرو فرسوده هم باید به تعادلی دست پیدا کند. سال‌ها محل مصرفی برای گواهی اسقاط نبوده، اما حالا که گواهی اسقاط محل مصرفی پیدا کرده است، صاحبان خودروهای فرسوده علاقه‌مند شده‌اند که خودروهایشان را به فروش برسانند. بیش از ۲.۵میلیون خودرو فرسوده و ۹میلیون موتورسیلکت فرسوده وجود دارد و این باید بازار خود را پیدا کند. باید قیمت تعادلی پیدا شود. البته در این بین شاهد نوساناتی در این بازار خواهیم بود، اما بعد از این‌که نوسانات به پایان رسید، می‌توان برنامه‌ریزی بلندمدتی داشت.