بازار و صنعت خودروهای تجاری در سنوات گذشته با بحران‌های بسیاری روبه‌رو بوده‌اند. گرچه در یک دهه اخیر، تمام صنایع کشور متاثر از تصمیمات داخلی و روابط بین‌المللی، با مشکلات بسیاری مواجه شده‌اند، اما صنعت خودروهای تجاری کشور به دلیل حساسیت بالا، آسیب بیشتری را متحمل شده است. افزایش روزافزون قیمت خودروهای تجاری، موضوعی است که بازار این خودروها را درگیر کرده و باعث شده است تقاضای کمتری به سمت خرید این خودروها روانه شود. این در حالی است که با کاهش تولید و توقف واردات، در این سال‌ها، بازار با کمبود خودروها مواجه شده که همین موضوع نیز بر گرانی مدل‌های موجود افزوده است. در یکی، دو ماه اخیر براساس آن‌چه از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شده، تولید خودروهای تجاری در بسیاری از سگمنت‌ها با افزایش همراه بوده است؛ یعنی می‌توان در صورت تداوم این روند، به آینده صنعت و بازار خودروهای تجاری امیدوار بود و امیدی هم به نوسازی ناوگان فرسوده کشور داشت.
برنامه‌ریزی برای نوسازی 85هزار تجاری فرسوده بدون جزئیات
یک فعال بازار خودروهای تجاری در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» درخصوص ادامه روند نابسامانی بازار این خودروها، اظهار کرد: «خودروهای تجاری به‌رغم اهمیتی که برای بازار و صنایع مختلف در پی دارند، اما با کمترین توجه در این سال‌ها همراه بوده‌اند.»
میلاد خاموشیان در ادامه بیان کرد: «در این سال‌ها برنامه‌های متنوعی برای ورود مدل‌های جدید به بازار و غلبه بر تحریم‌ها ایجاد شده، اما واقعیت این است که تا امروز این برنامه‌ها فارغ از آن‌که تحت نظر کدام سازمان و وزارتخانه اجرا می‌شود، چندان موفق عمل نکرده است.»
وی در ادامه بیان کرد: «به‌تازگی دولت با درخواست چند وزارتخانه برای نوسازی 85هزار دستگاه خودرو تجاری فرسوده موافقت کرده، اما جزئیات مشخصی از آن هنوز اعلام نشده و مشخص نیست این برنامه با چه هزینه‌ای و با استفاده از کدام توان تولید یا امکان واردات قرار است به سرانجام برسد.»
درآمد مالکان تجاری‌ها از هزینه‌ها جا مانده است
خاموشیان در ادامه با اشاره به قیمت تجاری‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار اظهار کرد: «خودروهای تجاری برخلاف سواری‌ها، به‌عنوان سرمایه مالکان این خودروها محسوب می‌شود. بنابراین زمانی خرید این خودروها اتفاق می‌افتد که با صرفه اقتصادی برای مالکان همراه باشد.»
وی افزود: «صرفه اقتصادی این خودروها، هماهنگی بین هزینه‌های زندگی، اقساط، تعمیر و نگهداری خودرو و درآمد مالک خودرو می‌شود.»
وی همچنین گفت: «برخی از این خودروها گاهی در خانواده‌های پرجمعیتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مالک این خودرو باید بتواند هزینه زندگی چند نفر را با درآمد حاصل از آن تامین کند.»
وی تصریح کرد: «حالا به این موضوع توجه داشته باشید که قیمت این خودروها در کمتر از 5سال اخیر به شدت افزایش یافته و برخی از مدل‌ها از یک‌میلیارد به حدود 10میلیارد تومان رسیده‌اند؛ یعنی افزایش 10برابری قیمت اتفاق افتاده است.»
وی ادامه داد: «اما آیا می‌توان گفت که درآمد یک خودرو سنگین از حمل‌ونقل کالا در کشور در همین 5 سال، بیش‌از 10برابر شده است؟»
نوسازی بدون پرداخت تسهیلات امکان‌پذیر نیست
این فعال صنعت خودروهای تجاری در کشور گفت: «در اکثر کشورهای پیشرفته‌ای که صنعت حمل‌ونقل خود را از بحران و فرازونشیب عبور داده‌اند، شاهد آن هستیم که خودروها به دست شرکت‌های حمل‌ونقل اداره می‌شوند و به‌طور مستمر نیز دولت‌ها برای خرید این خودروها و طرح‌های نوسازی آن‌ها مشوق‌هایی را اعمال کرده است و مالکان این خودروها را به استفاده از مدل‌های جدید و به‌روز با آلایندگی و مصرف سوخت کمتر، تشویق می‌کنند.»
وی گفت: «نگاهی به وضعیت خودروهای فرسوده ناوگان در کشور نشان می‌دهد که نه‌تنها دولت‌ها در این سال‌ها نتوانسته‌اند به اجماعی برای نوسازی ناوگان برسند، بلکه همان اندک تسهیلاتی را هم که در برخی سال‌ها پرداخت می‌شده است، حذف کرده‌اند.»
وی ادامه داد: «حالا باید دید یک راننده کامیون یا مالک خودرو فرسوده، با درآمدهایی که در این سال‌ها چندان متناسب با تورم رشد نداشته‌اند، چطور می‌تواند هم هزینه‌های روزافزون زندگی را پرداخت کند و هم هزینه‌های تعمیر و نگهداری خودروهایی را بپردازد که اکثر آن‌ها به مرز فرسودگی رسیده‌اند و هر روز خرج بیشتری را به مالکان خود تحمیل می‌کنند؟»
وی اذعان کرد: «باید این موضوع را هم مدنظر داشت که اگر راننده‌ای به‌راحتی از پس این خرج‌ها بربیاید، باز هم نمی‌تواند پس‌اندازی را برای تبدیل خودرو خود به مدل‌های جدید کنار بگذارد. حتی اگر قیمت‌تجاری‌ها هم تغییر نکند، چندین سال زمان می‌برد تا سرمایه‌ای برای خرید یک مدل چندمیلیاردی جمع‌آوری کند؟»
هماهنگی وزارتخانه‌ها و حمایت دولت
میلاد خاموشیان بیان کرد: «هر سال با رسیدن به فصل سرما و احتمال وارونگی هوا، خودروهای تجاری فرسوده به عنوان یکی از بزرگ‌ترین عاملان آلودگی هوا معرفی می‌شوند، اما باید واقع‌بینانه به این موضوع پرداخت که نوسازی ناوگانی با بیش‌از 100هزار خودرو فرسوده، یک‌شبه امکان‌پذیر نیست و باید زمان و هزینه بسیاری صرف آن شود.»
وی ادامه داد: «از سوی دیگر، برای دستیابی به چنین هدفی باید سازمان‌ها و وزارتخانه‌های متولی، دست به دست هم دهند و زیر یک پرچم واحد حرکت کنند.»
وی در پایان بیان کرد: «اگر سازمان‌ها یا وزارتخانه‌ها یا مسئولان، تنها به فکر منافع خود باشند، دولت از طرح‌های نوسازی حمایت نکند، با تغییر دولت‌ها، طرح‌ها نیمه‌کاره رها شوند و قانون و حمایت سازمان‌یافته‌ای در این مسیر وجود نداشته باشد، حتی با گذشت زمان و هزینه‌کرد بالا و حتی برداشته شدن تحریم‌ها هم امکان نوسازی وجود نخواهد داشت.»
