این خودروها عمدتا به‌دلیل قیمت مناسب، تنوع محصولات و قابلیت رقابت با برندهای بین‌المللی، مورد توجه مصرف‌کنندگان قرار گرفته‌اند.نکته مهم این است که این صنعت با وجود بیش‌از نیم‌قرن سابقه در ایران، چطور به جایگاه فعلی خود رسیده و تحت‌تاثیر چه عواملی قرار گرفته است. چرا صنعت خودروهای تجاری با این قدمت نتوانسته است در مسیر اصلی خود قرار بگیرند و این چنین وابسته به چین شود. صنعتی که روزگاری با برند بزرگی مانند بنز همکاری داشته و روزگاری خودروهای ماک تولید می‌کرده است، چرا حالا نمی‌تواند روی پای خود بایستد.
سیاست‌های دولتی و وضعیت اقتصادی؛ دو فاکتور اصلی در تعیین سرنوشت تجاری‌ها
یکی از فعالان صنعت خودروهای تجاری در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» با اشاره به وضعیت بحرانی صنعت خودروهای تجاری در کشور اظهار کرد: «یکی از فاکتورهای مهم در تمام صنایع- چه در ایران و چه در کشورهای دیگر- سیاست‌هایی هستند که ازسوی دولت‌ها اعمال می‌شود.»
میلاد خاموشیان در ادامه عنوان کرد: «می‌توان به برخی از این سیاست‌ها به صورت تیتروار اشاره کرد که شامل مالیات، تعرفه‌ها، تسهیلات مالی و استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی می‌شود و می‌تواند بر صنعت خودروهای کاروتجاری تاثیرگذار باشد.»
این فعال حوزه خودروهای تجاری همچنین در ادامه با اشاره به تاثیر مشکلات اقتصادی بر صنعت خودروهای عنوان کرد: «باتوجه به آن‌که صنعت خودروهای تجاری به رغم دهه‌ها فعالیت در کشور، همچنان به‌صورت مستقل امکان ادامه فعالیت نداشته و به تولیدکنندگان جهانی وابستگی بسیاری دارد، می‌توان فاکتور وضعیت اقتصادی را یکی از مهم‌ترین عوامل در شرایط بازار خودروهای کاروتجاری دانست.»
وی در ادامه عنوان کرد: «مواردی مانند نرخ تورم، عرضه و تقاضا، نرخ ارز و شرایط بازار کار که به‌طور مستقیم از وضعیت اقتصادی تاثیر می‌پذیرند، روی صنعت تجاری‌ها تاثیر می‌گذارند چراکه این خودروها محصولات لوکس نیستند و به‌نوعی ابزار کار و سرمایه مالکان محسوب می‌شوند.»
بازارگشایی چینی‌ها با تکیه بر فناوری‌های جدید
این فعال صنعت خودروهای تجاری در ادامه فاکتورهای دیگری ازجمله استفاده از فناوری‌های روز دنیا را در وضعیت خودروهای تجاری تاثیرگذار خواند و اضافه کرد: «امروز که فناوری در صنعت خودروهای تجاری در تمام دنیا رشد پیدا کرده است، توسعه تکنولوژی و استفاده از فناوری‌های روز دنیا، نقش اساسی در صنعت و بازار و به طور کلی عرضه و تقاضای این خودروهای خواهد داشت.»
خاموشیان در ادامه بیان کرد: «پیشرفت‌های فناوری و نوآوری در طراحی، تولید و سیستم‌های پیشرانه خودروهای کاروتجاری می‌تواند روی این صنعت تأثیرگذار باشد. به‌طور مثال، افزایش بهره‌وری سوخت، کاهش آلاینده‌ها، و بهبود امنیت می‌تواند تقاضا را از محصولی به محصول دیگر جابه‌جا کند یا برگ برنده یک خودرو یا برند در بازار شود.»
وی همچنین گفت: «با این‌حال، توسعه فناوری‌ها در ایران به کندی پیش می‌رود، اما تقاضای آن‌ها شکل گرفته است و خریداران به دنبال خودروهایی هستند که امکانات بیشتری را برای سفرهای طولانی در اختیار آن‌ها قرار دهد.»
بازار خودروهای تجاری در قبضه چینی‌ها
میلاد خاموشیان درخصوص چرایی شکل و مدل خودروهای تولیدی فعلی نیز گفت: «تحلیل نیازها و ترجیحات مصرف‌کنندگان و تاثیر آن‌ها بر بازار خودروهای کاروتجاری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و نیاز به خودروهای باربری، تحویل مسافر و خدمات تجاری می‌تواند شکل و مدل خودروهای تولیدی را تعیین کند.»
وی افزود: «درحال‌حاضر بازار خودروهای تجاری در قبضه چینیهاست. چینی‌ها هرچند کیفیت محصولات اروپایی و آمریکایی را ندارند، اما به‌دلیل در دسترس بودن و برخی امکانات، توانسته‌اند در بازار ایران جا بیفتند. به‌نوعی بازار خودروهای کار و تجاری ایران در اختیار خودروسازان چینی قرار گرفته است.»
این فعال حوزه خودروهای تجاری تصریح کرد: «به دلیل عدم حضور خودروسازان مطرح اروپایی و همچنین به دلیل شرایط اقتصادی کشور اقبال به خودروهای چینی بیشتر شده است.
این در حالی است که سیاستگزاران و مسئولین هیچ برنامه مشخصی برای طرف‌های چینی به‌منظور رشد داخلی‌سازی و هدایت شرکت‌ها به مسیری که باعث رشد این صنعت شود، ندارند. یعنی برخلاف گذشته که شرکت‌های ایدم و چرخشگر به‌صورت جوینت‌ونچر با طرف‌های آلمانی ایجاد شد تا خودروساز داخلی قوای محرکه در اختیار داشته باشد و طی سال‌های بعد بتواند خود رأسا خودرو تولید کند، درحال‌حاضر هیچ برنامه‌ای برای آینده این صنعت دیده نمی شود.»
عوامل موثر در بازار خودروهای تجاری
این کارشناس صنعت خودروهای تجاری در ادامه با بیان این‌که قوانین و مقررات مربوط به ایمنی، زیست‌محیطی و مالیاتی می‌تواند بر حجم تولید، فروش و صادرات خودروهای کاروتجاری تاثیرگذار باشد، اظهار کرد: «سطح رقابت در بازار، ورود شرکت‌های جدید و توسعه فناوری می‌تواند بر تغییرات قیمت، کیفیت، و تنوع محصولات تأثیرگذار باشد. همچنین، تحولات جهانی مانند تحریم‌ها، تغییرات در نرخ ارز و تغییرات در بازارهای صادراتی نیز بر صنعت خودروهای کاروتجاری در ایران تاثیرگذار بوده است.»
وی افزود: «شاید اگر تحریم ها وجود نداشت، این چنین شاهد حضور چینی‌ها در کشور نبودیم. البته صرف حضور چینی‌ها در کشور مشکلی ندارد. مشکل از آنجا آغاز می‌شود که این شرکت‌ها هیچ انتقال فناوری انجام نمی‌دهند و قطعه‌ای از داخل تهیه نمی‌کنند و همان‌طور که اشاره شد، با حضور چینی‌ها شاهد ایجاد کارخانه‌هایی مانند ایدم و چرخشگر نخواهیم بود.»
