در نگاه نخست گروه خودروسازی سایپا برای بسیاری یادآور خودروهای اقتصادی است که نیاز بازار و مشتریان را طی سال‌های گذشته تامین کرده است. هرچند انتقاداتی به‌کیفیت یا شاید استانداردهای تولیدی وارد شده بود، اما اکنون و در بحبوحه واگذاری‌های بزرگ دولتی، همین گروه خودروسازی به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران تبدیل شده است؛ رویدادی که نه‌تنها توجه خودروسازان رقیب، بلکه نگاه تیزبین بانک، هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی و حتی چهره‌های جنجالی اقتصادی را نیز به‌خود جلب کرده است.
چرا گروه خودروسازی سایپا مهم شده؟
با اعلام واگذاری سهام گروه خودروسازی سایپا، خریداران فراوانی برای تصاحب این سهام صف کشیدند و هم‌زمان با انتقاد به زیان انباشته خودروسازان، این سوال مطرح می‌شود که چرا گروه خودروسازی سایپا برای سرمایه‌گذاران مهم شده است؟
پاسخ را باید فراتر از خطوط مونتاژ و آمار فروش خودرو جست‌وجو کرد. آن‌چه گروه خودروسازی سایپا را به‌یک گزینه جذاب در سبد واگذاری‌های دولتی بدل کرده، نه صرفا برند آن در صنعت‌خودرو، بلکه ارزش نهفته در دارایی‌های زیرمجموعه و شبکه گسترده‌ای است که در سال‌های متمادی پیرامون آن شکل گرفته است.
گروه خودروسازی سایپا امروز دیگر تنها یک خودروساز نیست؛ این شرکت با در اختیار داشتن سهام و مالکیت در ده‌ها شرکت تابعه، از قطعه‌سازان گرفته تا مجموعه‌های لجستیکی، بازرگانی و خدماتی، عملا به یک هلدینگ «صنعتی-اقتصادی» بزرگ تبدیل شده است. زمین‌های صنعتی گسترده، کارخانه‌ها، زنجیره‌تامین بالغ بر ده‌ها شرکت همکار و ارتباطات تنگاتنگ با بازیگران اصلی صنعت، نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص را به پلت‌فرمی متمایز در اقتصاد کشور بدل کرده‌اند.
جایگاه سایپا در بازار خودرو ایران
گروه خودروسازی سایپا در کنار گروه صنعتی ایران‌خودرو، همواره یکی از بازیگران اصلی بازار خودرو کشور بوده است. برآیندها حاکی از آن است که بیشتر از ۳۰ درصد بازار خودرو کشور متعلق به‌گروه خودروسازی سایپا است. نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص ضمن برخورداری از توان بالای تولید انبوه خودروهای اقتصادی و شبکه فروش و خدمات پس از فروش گسترده در سراسر کشور سال‌ها پاسخگوی نیاز مشتریان خودروهای اقتصادی در طیف‌های مختلف بوده‌اند که درعین حال قدرت خرید آن‌ها نیز یکنواخت و یکسان نبوده است.
درواقع، سایپا به‌رغم زیان انباشت ناشی از قیمت‌گذاری دستوری، در لایه‌ای عمیق‌تر به بخش حیاتی از ساختار حمل‌ونقل و اقتصاد خانواده ایرانی تبدیل شده است؛ جایگاهی که به‌راحتی قابل جایگزینی نیست. در چشم‌اندازی واقع‌بینانه، سایپا می‌تواند نقشی بسیار فراتر از تولید خودرو ایفا کند. این شرکت با بازسازی مدیریتی، ورود فناوری، سرمایه و اتصال به‌بازارهای منطقه‌ای، قابلیت دارد تا به‌سکوی پرتاب صنعتی جدید در کشور تبدیل شود.
جذابیت فراتر از خودرو
واقعیت این است که گروه خودروسازی سایپا برای بسیاری از متقاضیان خرید، نه به‌خاطر خط تولید خودروهای اقتصادی مانند اطلس، سهند، کوییک و شاهین، بلکه به‌عنوان ابزاری برای ورود به‌شبکه‌ای پیچیده و ارزشمند از دارایی‌های صنعتی و فرصت‌های نفوذ در زنجیره‌تامین صنعت‌خودرو جذاب شده است. خریدار احتمالی سایپا، با در اختیار گرفتن کنترل این مجموعه، نه‌تنها به تولید دست می‌یابد، بلکه امکان تعامل و تاثیرگذاری در حوزه‌های مختلفی مانند تامین قطعه، خدمات مالی، صادرات، واردات مواداولیه، لجستیک صنعتی و حتی سیاست‌گزاری صنعتی را پیدا می‌کند. این مزیت‌ها مخصوصا برای شرکت‌هایی که پیشاپیش در زنجیره‌تامین خودروسازی یا صنایع پایین‌دستی فعالیت می‌کنند، ارزش افزوده بی‌نظیری ایجاد خواهد کرد.
ورود بازیگران پرنفوذ، نشانه چیست؟
نگاهی به‌فهرست متقاضیان و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای، از ورود جدی نهادهای بانکی، هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه‌های بزرگ و حتی چهره‌های پرحاشیه اقتصادی خبر می‌دهد. این واقعیت به‌روشنی نشان می‌دهد که سایپا امروز فراتر از یک شرکت خودروسازی، به‌عنوان یک دارایی استراتژیک در حال بررسی است؛ دارایی‌ای که می‌تواند به‌عنوان سکوی پرتاب اقتصادی در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
سایپا، یک اَبَرپلتفرم صنعتی-اقتصادی
با وجود چالش‌هایی مانند زیان انباشته و چالش‌های تولید در سال‌های گذشته، گروه خودروسازی سایپا همچنان یکی از مهم‌ترین بازیگران صنعتی کشور محسوب می‌شود. فرصت نادری که حالا در مسیر خصوصی‌سازی قرار گرفته، بیش از آن‌که بر پایه عملکرد عملیاتی‌اش ارزیابی شود، به‌دلیل ظرفیت‌های پنهان درون آن اهمیت یافته است. سرمایه‌گذاران آینده‌نگر که به‌دنبال ایجاد نفوذ در صنعت‌خودرو، افزایش دارایی‌های صنعتی یا توسعه فعالیت‌های خود در زنجیره‌تامین و صنایع وابسته هستند، نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص را نه به‌عنوان یک تولیدکننده قدیمی، بلکه به‌عنوان یک اَبَرپلتفرم صنعتی-اقتصادی در حال بازتعریف می‌بینند؛ سکویی که می‌تواند آینده بخشی از صنعت کشور را رقم بزند.
