کارشناسان خودرو معتقدند با رعایت چند اصل ساده در نگهداری، رانندگان می‌توانند ضمن بالا بردن عمر لاستیک‌های خودروی‌شان، هزینه‌های نگهداری را کاهش دهند و ایمنی رانندگی را بهبود بخشند.
تایرها به‌عنوان تنها نقطه تماس خودرو با سطح جاده، نقش حیاتی در ایمنی، مصرف سوخت و راحتی رانندگی ایفا می‌کنند. در ایران، با توجه به‌افزایش چشمگیر قیمت تایرها و شرایط نامناسب برخی جاده‌ها، نگهداری صحیح از لاستیک‌ها بیش از پیش اهمیت یافته است.
لاستیک‌های خودرو به‌طور متوسط بین ۴۰ هزار تا ۶۰ هزار کیلومتر عمر می‌کنند؛ اما این عدد به عوامل متعددی مانند نوع رانندگی، شرایط جاده و نحوه نگهداری بستگی دارد.
طبق گزارش انجمن مهندسان خودرو (SAE)، لاستیک‌هایی که به‌درستی نگهداری نمی‌شوند، می‌توانند تا ۳۰ درصد زودتر از حد انتظار فرسوده شوند که این موضوع نه‌تنها هزینه‌های تعویض را افزایش می‌دهد، بلکه خطراتی مانند ترکیدگی تایر یا کاهش کنترل خودرو در جاده را به‌دنبال دارد.
در ایران، عواملی مانند گرمای شدید، جاده‌های ناهموار و ترافیک سنگین شهری، سایش لاستیک‌ها را تسریع می‌کنند. فشار باد مناسب، مهم‌ترین عامل در افزایش عمر لاستیک است. فشار کم باعث افزایش اصطکاک و سایش ناهموار می‌شود؛ درحالی که فشار زیاد، مرکز تایر را فرسوده می‌کند و خطر ترکیدگی را افزایش می‌دهد.
طبق استانداردهای جهانی، فشار باد تایر باید هر ماه یا هر هزار کیلومتر بررسی شود. برای خودروهای رایج در ایران فشار باد توصیه‌شده (معمولا ۳۰ تا ۳۵ psi) روی برچسب درِ راننده یا دفترچه راهنمای خودرو درج شده است.
به‌گفته کارشناسان، تنظیم نادرست فشار باد می‌تواند مصرف سوخت را تا ۵ درصد افزایش و عمر تایر را تا ۲۰ درصد کاهش دهد. بالانس نبودن چرخ‌ها یا تنظیم نادرست زوایای چرخ (Wheel Alignment) نیز باعث سایش نامتوازن لاستیک‌ها می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر زاویه تو (Toe) یا کمبر (Camber) درست نباشد، یک سمت تایر سریع‌تر فرسوده می‌شود.
در ایران، جاده‌های ناهموار و چاله‌ها این مشکل را تشدید می‌کنند. کارشناسان توصیه می‌کنند بالانس چرخ‌ها هر ۱۰ هزار کیلومتر و تنظیم زوایای چرخ هر ۲۰ هزار کیلومتر یا پس از برخورد شدید با موانع بررسی شود.
برای اطمینان از سایش یکنواخت، لاستیک‌ها باید هر ۸ هزار تا ۱۲ هزار کیلومتر جابه‌جا شوند. این کار به‌ویژه برای خودروهای دیفرانسیل‌جلو که فشار بیشتری به تایرهای جلو وارد می‌شود، اهمیت دارد. الگوی چرخش معمولا به‌صورت ضربدری (جلو به عقب و برعکس) است.
این اقدام می‌تواند عمر لاستیک‌ها را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. انتخاب تایر مناسب با توجه به‌نوع خودرو و شرایط رانندگی، تاثیر زیادی بر عمر آن دارد. برای مثال، تایرهای با شاخص سرعت و بار مناسب و طراحی آج متناسب با جاده‌های آسفالتی یا خاکی ایران، عملکرد بهتری دارند.
شتاب‌گیری ناگهانی، ترمزهای شدید و رانندگی با سرعت بالا در پیچ‌ها، سایش لاستیک‌ها را تسریع می‌کند. در ایران، رانندگی در ترافیک‌های سنگین نیز می‌تواند به تایرها فشار وارد کند. رانندگی آرام و با سرعت ثابت می‌تواند عمر لاستیک‌ها را تا ۱۰ درصد افزایش دهد و مصرف سوخت را کاهش دهد.
عمق آج تایر نیز باید حداقل ۱.۶ میلی‌متر باشد تا ایمنی تضمین شود. بسیاری از تایرها دارای نشانگر سایش (TWI) هستند که هنگام فرسودگی آج ظاهر می‌شود. رانندگان باید به‌طور منظم تایرها را از نظر بریدگی، پارگی یا ترک‌خوردگی بررسی کنند؛ به‌ویژه پس از رانندگی در جاده‌های ناهموار ایران.
تعویض به‌موقع تایرهای فرسوده از حوادث خطرناک مانند ترکیدگی جلوگیری می‌کند.
لاستیک‌های یدکی یا تایرهای فصلی باید در محیط خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شوند. گرمای شدید در نقاط مختلف کشورمان می‌تواند باعث ترک‌خوردگی لاستیک‌ها شود. همچنین استفاده از تایرهای قدیمی (با گذشت بیش از ۵ سال از تاریخ تولید) حتی اگر استفاده نشده باشند، به‌دلیل کاهش خاصیت الاستیسیته خطرناک است.
به‌گفته برخی کارشناسان خودرو، بسیاری از رانندگان به‌دلیل هزینه‌های بالا، تایرهای فرسوده را تا حد خطرناک استفاده می‌کنند یا تایرهای ارزان و غیراستاندارد را به‌کار می‌گیرند که این موضوع ایمنی را کاهش می‌دهد. علاوه‌بر این، کمبود دستگاه‌های پیشرفته برای بالانس و تنظیم زوایای چرخ در برخی شهرها، رانندگان را با مشکل مواجه کرده است.
در پایان می‌توان گفت لاستیک‌های خودرو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای ایمنی و عملکرد، نیازمند توجه ویژه برای نگهداری هستند. با اقداماتی مانند تنظیم فشار باد، بالانس و تنظیم زوایای چرخ، تعویض دوره‌ای تایرها و انتخاب تایر مناسب، رانندگان می‌توانند عمر لاستیک‌ها را تا ۳۰ درصد افزایش دهند و از هزینه‌های گزاف تعویض زودهنگام قطعه در امان باشند.
منبع : اسب بخار
