برخی تحلیلگران معتقدند صنعت‌خودرو به‌واسطه سال‌ها انقطاع از بازار جهانی و محدود شدن به یک اکوسیستم داخلی، در برابر موج جدید فشارها مقاوم شده و مکانیسم ماشه اثر کاهنده چندانی بر این صنعت نخواهد داشت. در مقابل اما گروهی دیگر بر این باورند که با فعال شدن این مکانیسم باید در انتظار روند نزولی دوباره در تولید، کیفیت و سرمایه‌گذاری بود.
اخبار مربوط به فعال شدن مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی این روزها نگرانی‌هایی را برای فعالان صنعت‌خودرو ایجاد کرده است. پیش از آغاز جنگ تحمیلی و همچنین فعال شدن مکانیسم ماشه، فعالان صنعت‌خودرو در گزارش تحقیقی خود از سال ۱۴۰۴ به‌عنوان سال سخت خودروسازی یاد کردند. حالا اما به‌نظر می‌رسد با توجه به فعال شدن مکانیسم ماشه، شرایط برای خودروسازان دشوارتر خواهد شد؛ اتفاقی که در سناریویی پیش‌بینی شده بود.
در این سناریو، پیش‌بینی شده بود که تیراژ تولید خودرو سواری در سال جاری به ۸۴۰ هزار دستگاه خواهد رسید؛ این در شرایطی است که با توجه به آمار پنج‌ماهه ۱۴۰۴ پیش‌بینی می‌شود تولید با روندی که در این ۵ ماهه آغاز شده است، به ۷۱۴ هزار دستگاه برسد.
تحلیلگران با ارزیابی فعال شدن مکانیسم ماشه که به‌معنای بازگشت گسترده تحریم‌هاست، بر این باورند که تولید خودرو در صنعتی که همین امروز هم با هزار و یک مشکل از قبیل محدودیت‌های بین‌المللی، حضور نهاد دولت در سیاست‌گزاری خودرو و ادامه سیاست‌های منسوخ مثل قیمت دستوری و عقب ماندن از فناوری‌های روز مواجه است، هزینه مضاعفی تحمیل می‌کند و متعاقب آن خودروسازان باید بار سنگین‌تری را به‌دوش بکشند.
در نتیجه بازگشت تحریم‌ها، واردات قطعات ضروری، مواداولیه و انتقال فناوری به شدت گرانتر می‌شود و با خروج سرمایه‌گذاران به‌خصوص چینی‌ها از کشور، خودروساز مجبور است این افزایش هزینه را به‌قیمت نهایی محصول منتقل کند و درنهایت، جیب مصرف‌کننده است که جور این تحولات را می‌کشد. بنابراین خودروهایی که داشتن‌شان همین حالا هم برای بسیاری از مردم رویاست، تبدیل به یک فانتزی لوکس می‌شوند.
حالا تصویری که از سوی یکی از خودروسازان در قالب گزارشی، برای تداوم تولید خودرو تا سال ۱۴۰۸ ترسیم شده، قابل‌توجه است. این گزارش که سال گذشته تهیه شده، سه سناریو مهم را دربرمی‌گیرد که بسته به اوضاع و احوال اقتصاد ایران، به‌سمت بهبود شرایط، بدتر شدن شرایط و یا تثبیت شرایط پیش می‌رود.
سناریو اول در این گزارش مبتنی بر بهبود شرایط است؛ به‌طوری که این بهبود را منوط به تحقق رشد پایدار اقتصادی، بهبود قدرت خرید و کاهش تورم می‌داند. درچنین شرایطی، تولید خودرو باید در سال جاری به یک‌میلیون و ۲۵۰ هزار دستگاه برسد.
سناریوی دوم می‌گوید اگر تورم تثبیت شود و قدرت خرید در شرایط کاهشی بماند، وضع عرضه خودرو هم کاهشی خواهد شد و در سال ۱۴۰۴ تولید به ۹۹۰ دستگاه می‌رسد و با ادامه این روند نزولی، باید منتظر افت تولید به ۸۵۰ دستگاه در سال ۱۴۰۸ باشیم. هم‌اکنون اما به‌نظر می‌رسد احتمال وقوع سناریوی سوم که شامل بدتر شدن شرایط است، بیشتر است. این درشرایطی است که در مردادماه امسال شاهد رکوردشکنی تورم نیز بودیم و طبق گزارش تازه مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه با جهشی تازه به ۴۲.۴ درصد رسید که بالاترین سطح تورم از خرداد ۱۴۰۲ تاکنون بود.
براساس این سناریو، تولید خودرو در سال ۱۴۰۴ به ۸۴۰ هزار دستگاه می‌رسد که در حال حاضر، آمارهای پنج ماهه بیانگر تولید ۲۹۷ هزار و ۱۵۹ دستگاه است و با ادامه روند نزولی، تولید خودرو در آینده‌ای بلندمدت‌تر یعنی در سال ۱۴۰۸ به آمار ۶۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید.
با فعال شدن مکانیسم ماشه صنعت‌خودرو ایران در تیررس دو جبهه یعنی تحریم خارجی و داخلی قرار خواهد گرفت. ضمن اینکه یک احتمال مطرح‌شده از سوی تحلیلگران صنعت‌خودرو این است که با وجود تاثیرپذیری نرخ دلار از اخبار چند روز گذشته، به‌احتمال زیاد نرخ مواداولیه و قطعات خارجی که از خارج از مرزها به‌کشور وارد می‌شوند، افزایش خواهد یافت که این به‌معنای افزایش هزینه تولید برای خودروسازی است که همین الان هم با زیان انباشته مواجه است و در سه‌ماه ابتدایی امسال، با رشد ۷ درصدی و یا به تعبیری با افزایش ۱۶.۱ همتی این زیان به ۲۴۴.۷ همت رسیده است.
موضوع مهم دیگری که نگرانی فعالان بازار خودرو را به‌دنبال داشته، این است که در صورت محقق شدن سناریوی سوم، احتمالا بار دیگر باید شاهد خروج شرکای چینی از کشور باشیم که در نتیجه این اتفاق، تمام همکاری‌ها به‌حالت تعلیق درخواهد آمد و بسیاری از پروژه‌ها به‌حالت نیمه‌تمام باقی می‌مانند.
افزایش قیمت مونتاژی‌ها در بازار آزاد
خودروهای داخلی در آخرین روز هفته گذشته کاهش بهای یک تا ۲۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که شاهین (بدون سانروف) (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش ۸۹۳ میلیون‌تومان، سورن دوگانه (مخزن بزرگ) (۱۴۰۴) با ۱۷ میلیون‌تومان کاهش ۹۴۱ میلیون‌تومان، کارون (پادرا دوکابین) (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۴۰ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما ارتقا یافته (۱۴۰۴) با ۱۳ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۹۲ میلیون‌تومان، کوییک GX-R (بدون رینگ) (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان کاهش ۵۴۹ میلیون‌تومان و اطلس (با سانروف) (۱۴۰۴) با ۹ میلیون‌تومان کاهش ۶۷۰ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
از طرفی در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۱۰ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که فونیکس تیگو ۸ پرومکس اکسلنت (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ میلیارد و ۵۵۰ میلیون‌تومان، اکستریم VX (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۵ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی J۷ (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۳۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان و لاماری ایما HEV (۲۰۲۵) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۷۷۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
در گروه خودروهای وارداتی نیز شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا کرولا کراس هیبرید ۲۰۰۰ سی‌سی (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۴ میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان، تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان، نیسان ترا ۲۰۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان و نیسان سیلفی E-Power پلاس (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان رسید.
