قیمت خودروهای تولیدی در شرایطی هنوز در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد که پیش‌بینی می‌شود با فعال شدن مکانیسم ماشه، روزهای سختی پیش روی خودروسازان و مصرف‌کنندگان باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد خودرو همین حالا نیز از دسترس بخش قابل‌توجهی از اقشار جامعه خارج شده؛ چراکه کف قیمت تمامی خودروها در کارخانه به ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیون‌تومان رسیده است. بسیاری از خانوارهای ایرانی در سال‌های اخیر با ناامیدی از خرید کارخانه‌ای خودرو، چشم به‌بازار آزاد داشتند؛ بازاری که به دلیل جهش نرخ ارز و سیاست‌های دستوری به‌محلی برای افزایش‌های مکرر قیمت تبدیل شده است. با این حال، امید به‌عرضه مستقیم از کارخانه و بهره‌مندی از قیمت‌های پایین‌تر، برای کارگران، کارمندان و برخی از صاحبان مشاغل آزاد، آخرین روزنه دسترسی به‌خودرو بود. اما حالا همین امید نیز با شرایط کنونی قیمت‌ها به ناامیدی برای خیلی از اقشار تبدیل شده است.
اگر حقوق و دستمزدها تا پایان سال بدون تغییر بماند و درعین حال هزینه‌های تولید خودرو به‌دلیل فشارهای ناشی از مکانیسم ماشه افزایش یابد، نتیجه آن چیزی جز رشد قیمت‌های کارخانه‌ای و افت قدرت خرید نخواهد بود؛ این مساله نیز قابل‌توجه است که شورای‌رقابت در آخرین دستورالعمل خود تعیین کرده که دست‌کم هر ۶ ماه یک‌بار قیمت خودرو مورد تجدید نظر قرار گیرد.
فشارهای ناشی از افزایش هزینه‌های تولید، که در نتیجه فعال شدن مکانیسم ماشه به صنعت‌خودرو تحمیل می‌شود، نه تنها قیمت تمام‌شده خودروها را به شدت افزایش خواهد داد، بلکه میزان عرضه نیز تحت‌تاثیر این شرایط دچار کاهش قابل‌توجهی می‌شود. این مساله، سبب کاهش دسترسی به‌خودرو خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت احتمالا در آینده شاهد عرضه خودروهایی با قیمت بیشتر خواهیم بود و حجم عرضه نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
همان‌طور که بیان شد، دیگر مانند گذشته خبری از فریز قیمت‌های دستوری نیست. بر اساس دستورالعمل تازه شورای‌رقابت، قیمت‌گذاری خودرو دست‌کم باید دو بار در سال به‌روزرسانی شود. درچنین شرایطی، می‌توان گفت خودرویی که تا امروز نیز فاصله چشم‌گیری از سبد مصرفی خانوارها پیدا کرده بود، در آینده‌ای نزدیک بیش از پیش از دسترس بخش بزرگی از جامعه خارج خواهد شد.
برای بررسی بهتر قدرت خرید خودرو، بهای کارخانه‌ای چند محصول داخلی و مونتاژی با درآمدهای یک کارگر متاهل با یک فرزند (با تمامی مزایا) که ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزارتومان است، یک کارمند با ۳۰ میلیون‌تومان درآمد ماهانه و فردی که ۷۰ میلیون‌تومان درآمد ماهانه دارد، مقایسه و ارزیابی شده است.
ابتدا به سراغ ارزان‌ترین خودرو سواری رفتیم که توسط خودروسازان عرضه می‌شود. قیمت کارخانه‌ای خودرو ساینا ۴۶۹ میلیون‌تومان است. بنابراین یک کارگر متاهل با یک فرزند که ماهانه ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزارتومان حقوق می‌گیرد، اگر تمامی خرج‌های دیگر خود را از طریق دیگری تامین کرده و تمامی حقوق خود را تنها برای خرید این مدل خودرو کنار بگذارد، باید ۳۱ ماه یعنی حدود ۲.۵ سال صبر کند. شخصی که ماهانه ۳۰ میلیون‌تومان درآمد دارد با همین روند باید ۱۶ ماه و فردی با درآمد ماهانه ۷۰ میلیون‌تومان باید ۷ ماه صبر کند.
رانا پلاس درِ کارخانه به قیمت ۷۴۴ میلیون‌تومان فروخته می‌شود. بنابراین با درآمد ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزارتومانی، یک کارگر برای خرید این خودرو از کارخانه باید ۴۹ ماه، یعنی بیش از چهار سال، تمامی درآمد خود را ذخیره کند؛ با این فرض که در این مدت‌زمان بهای این خودرو نیز تغییر نکند که تقریبا غیرممکن است. این مدت انتظار برای درآمد ۳۰ میلیون‌تومانی ۲۵ ماه یعنی دو سال و یک ماه و برای درآمد ۷۰ میلیون‌تومانی ۱۱ ماه است.
درعین حال بررسی‌ها و گزارش‌های میدانی خبر از آن می‌دهد که خودروهای مونتاژی درحال حذف شدن از سبد مصرفی بسیاری از اقشار جامعه، حتی اشخاصی با میانگین درآمدی بالاتر هستند. برای مثال ام‌وی‌ام X۳۳ در نمایندگی‌های کارخانه یک‌میلیارد و ۳۹۹ میلیون‌تومان فروخته می‌شود. بنابراین یک کارگر برای خرید آن باید ۹۲ ماه یعنی بیش از ۷.۵ سال همه درآمد خود را پس‌انداز کند و این زمان برای کسی که ماهانه ۳۰ میلیون‌تومان درآمد دارد نیز به ۴۷ ماه یعنی نزدیک به چهار سال می‌رسد. کسانی که ماهانه ۷۰ میلیون‌تومان درآمد دارند نیز برای خرید این خودرو باید ۲۰ ماه، یعنی یک سال و ۸ ماه کل درآمد خود را کنار بگذارند.
برای یک فیدلیتی الیت ۷ نفره که قیمت نمایندگی آن ۲ میلیارد و ۱۳۸ میلیون‌تومان است مدت انتظار برای حقوق کارگری ۱۴۰ ماه یعنی بیش از ۱۱.۵ سال و برای یک کارمند با حقوق ۳۰ میلیون‌تومانی ۷۱ ماه معادل نزدیک به ۶ سال است. برای کسی که بازه درآمدی بالاتری دارد و ماهانه ۷۰ میلیون‌تومان دریافت می‌کند نیز این مدت‌زمان به ۳۱ ماه یعنی ۲.۵ سال می‌رسد.
تداوم رشد قیمت‌ها در بازار خودرو
خودروهای داخلی روز گذشته رشد قیمت یک تا ۱۱ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که ری‌را (۱۴۰۴) با ۱۱ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۷۴۶ میلیون‌تومان، سورن پلاس EF۷ (بدون رینگ) (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان، کاپرا دو کابین (۱۴۰۴) با ۹ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۹۰۹ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما ارتقا یافته (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۲۲۸ میلیون‌تومان، سهند اتومات (۱۴۰۴) با ۷ میلیون‌تومان افزایش ۸۳۲ میلیون‌تومان و کوییک S (۸۵ گانه) (۱۴۰۴) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۵۷۷ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد قیمت ۱۰ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم VX (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان، هایما S۷ پرو (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۱۲۰ میلیون‌تومان، فونیکس آریزو ۸ اکسلنت (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T۸ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی J۷ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان و هایما S۵ پرو (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
در گروه خودروهای وارداتی نیز شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش هیوندای کرتا (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان، نیسان آلتیما (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان، جی‌ای‌سی امکو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۱۵۰ میلیون‌تومان و ونوسیا D۶۰ پلاس (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۵۰ میلیون‌تومان رسید.
