برای داشتن یک انتخاب درست در این بخش، لازم است مواردی را در نظر بگیریم که در اینجا بهبرخی از آنها اشاره میکنیم. تایرهای دستدوم یا کارکرده کامیون معمولا متعلق به ماشینهای فروختهشده یا کامیونهای فرسوده هستند. این لاستیکها پس از استفاده در یک دوره زمانی طولانی، بهعنوان لاستیک کارکرده روانه بازار میشوند که قیمت آنها در مقایسه با لاستیکهای نو کمتر است.
لاستیک کارکرده کامیون موجود در بازار، اغلب در یکی از سه دسته زیر قرار میگیرد. در درجه اول آج فرسودهشده این لاستیکها با یک آج تازه جایگزین شده است. بهعبارتی دیگر، این لاستیکها بازسازی و سپس بهبازار عرضه میشوند. این نوع لاستیک بهدلیل هزینه کمتر، گزینهای محبوب در بین رانندگان کامیون بهشمار میرود.
اکثر لاستیکهای تیکاف تقریبا نو هستند که تعادل بین قیمت و کیفیت مناسب را برقرار میکنند. این لاستیکها در حرکات نمایشی تیکاف استفاده میشوند. حالتی که راننده نیروی ناگهانی موتور ماشین سنگین را بهچرخها وارد میکند تا بهسرعت بچرخند و دود از آنها بلند شود. لاستیکهای تیکاف ساییدگی شدیدی دارند و کمی سوختگی در لایه بیرونی آنها بهجا میماند. این لاستیکها چسبندگی کمی دارند و روی سطح برخی از آنها، ترکهای سطحی یا عمیق دیده میشود. این لاستیکها آج قابل توجهی دارند و از حداقل استانداردهای قانونی برخوردار هستند؛ اما ممکن است به اندازه دو نوع دیگر لاستیک دوام نیاورند یا عملکرد خوبی نداشته باشند. مزیت این نوع لاستیک کارکرده کامیون، قیمت بسیار پایین آن است.
لاستیکها عمق آج کافی (معمولا بین ۳ تا ۶ میلیمتر) و وضعیت فیزیکی خوبی دارند. فروشنده معتبری آنها را میفروشد و از نظر کیفی آنها را بررسی کرده است. قیمت لاستیک با کیفیت آن همخوانی دارد و مشخصات آن از جمله اندازه، تحمل وزن و درجهبندی سرعت با کامیون مطابقت دارد. خریدار نیاز بهلاستیکی دارد که کمیاب یا از رده خارج است و نسخه نو آن در بازار موجود نیست.
در این میان توجه به مزایای لاستیک دستدوم کامیون میتواند روی تصمیمگیری آگاهانه و صرفهجویی در هزینهها، بهکمک رانندههای کامیون بیاید. خرید لاستیک دستدوم برای رانندگان کامیون، مشاغل کوچک و صاحبان ناوگان گزینهای مقرونبهصرفه است؛ چراکه این لاستیکها با قیمت بسیار پایینتر از لاستیک نو فروخته میشوند. از طرف دیگر، لاستیک کارکرده کامیون میتواند بدون کاهش چشمگیر در ایمنی یا عملکرد، بهکاهش هزینههای عملیاتی کمک کند.
با چنین خریدی، افراد و مشاغل میتوانند با مبلغی که از خرید لاستیک دستدوم صرفهجویی کردند، برای هزینههای دیگری مثل سوخت، تعمیرات یا توسعه ناوگان استفاده کنند. نتیجه این موضوع روی بهرهوری کلی کسبوکار و مدیریت بودجه رانندگان تاثیر مثبتی میگذارد.
استفاده از لاستیک دستدوم علاوهبر صرفهجویی در هزینهها، مزایای زیستمحیطی هم دارد. با استفاده دوباره از لاستیکهای موجود، نیاز به تولید لاستیک جدید کم میشود. درنتیجه مصرف انرژی کمتر میشود. همچنین خرید لاستیک کارکرده کامیون از افزایش ضایعات لاستیک جلوگیری میکند.
از سوی دیگر خرید لاستیک کارکرده کامیون با یکسری چالشها و معایب همراه است که در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد. اغلب عمق آج باقیمانده لاستیکهای دستدوم بسیار کم است. آج کمتر به معنای چسبندگی کمتر، بهویژه در شرایط مرطوب، جادههای گلی، یخی یا برفی است. بهبسیاری از لاستیکهای دستدوم آسیبهایی وارد شده که در نگاه نخست قابل مشاهده نیستند. بهعنوان مثال تَرَکهای دیواره جانبی، آسیب تسمه داخلی، جدا شدن تسمه و عناصر ساختاری ضعیف از جمله این موارد هستند. این نقصها میتوانند منجر به ترکیدن یا خرابی ناگهانی لاستیک شوند.
لاستیک حتی اگر زیاد استفاده نشده باشد، بهمرور زمان تخریب میشود. گرما، نور خورشید (UV)، ازن و نگهداری نامناسب که شامل چرخههای تر و خشک و نوسانات دماست، باعث سفت شدن، ترک خوردن و از دست دادن انعطافپذیری میشود. لاستیکهای دستدوم باید زودتر از لاستیکهای نو تعویض شوند؛ چراکه بخشی از عمر مفید آنها مصرف شده است. تعویضهای مکرر بهمعنای زمان از کارافتادگی بیشتر و هزینه بالاتر در طول زمان است.
سخت است که در زمان خرید یکجفت لاستیک کارکرده کامیون بدانیم که شرایط استفاده از آن چگونه بوده است. یعنی لاستیک چگونه استفاده شده؟ چه میزان بار تحمل کرده؟ چه مقدار باد شده و آیا تصادفی داشته است یا خیر؟ میزان هندلینگ، ترمز و پایداری با لاستیکهای دستدوم کم میشود. بهعنوان مثال در ترمز اضطراری یا سرعتهای بالا، لاستیکهای آسیبدیده ممکن است واکنش نامناسبی نشان دهند.
تاریخ تولید یا سن لاستیک که با کد تاریخ DOT مشخص شده است را کنترل کنید. این کد روی دیوارههای جانبی لاستیک درج شده است. لاستیکهایی که بیش از ۶ سال قدمت دارند، حتی اگر ظاهر خوبی داشته باشند، فرسوده شده و چندان ارزش خرید ندارند. لاستیکهایی که بیش از حد کهنه هستند، ارزش خرید ندارند؛ چراکه در معرض اشعه ماوراءبنفش، گرما و هوازدگی عمومی ( حتی در انبار ) بودند که ایمنی را کم میکنند. ترجیحا لاستیکی از برندهای ممتاز بازار بخرید؛ چراکه این برندها از مواد بهتر و ساختار بادوامتری استفاده میکنند. حتی یک تایر دستدوم از برند خوب عملکرد قابل اعتمادتری نسبت بهبرندهای نهچندان آشنا دارد.
لاستیک کارکرده کامیون با قیمت پایینی که دارد، انتخاب خوبی برای مدیریت بودجه است. این لاستیکها مزایایی مثل دسترسی بهانواع لاستیک نایاب، تاثیر مثبت بر اکوسیستم طبیعی و موجودیت بالاتر ارائه میدهند؛ اما معایبی همچون استفاده بیش از حد، ساییدگی زیاد و عدم تطابق با الزامات صنعت حملونقل ایران، ممکن است خریدار را منصرف کنند.
