در شرایطی که بسیاری از صنایع کشور با رکود یا کاهش تولید مواجهاند، تایرسازان داخلی توانستهاند ظرفیتهای خود را توسعه دهند و بخش بزرگی از نیاز بازار را پاسخ دهند. این روند، تنها یک موفقیت تولیدی نیست؛ بلکه نشانهای از توانایی مدیریت در برابر بحرانهای اقتصادی و تجاری است.
تایر بهعنوان کالایی استراتژیک، نقشی حیاتی در حملونقل جادهای، فعالیتهای صنعتی و حتی امنیت غذایی کشور دارد. هرگونه اختلال در عرضه آن میتواند زنجیرههای تولید و توزیع را تحت تاثیر قرار دهد.
از همین رو، رشد تولید تایر در ایران را باید فراتر از یک آمار ساده دید؛ این رشد به معنای کاهش وابستگی به واردات، صرفهجویی ارزی و تقویت پایههای صنعتی کشور است. با این حال، پرسشهای مهمی همچنان باقی است؛ آیا این روند پایدار خواهد بود، آیا صنعت تایر ایران میتواند به سمت صادرات و رقابت جهانی حرکت کند؟
آنچه در ادامه میآید، بررسی یکی از مهمترین تحولات اخیر در این صنعت است که تصویری روشنتر از مسیر آینده ارائه میدهد. عضو هیات مدیره انجمن صنعت تایر ایران از رشد ۸ درصدی تولید تایر در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد و اعلام کرد: «۹۵درصد نیاز کشور به تایر سواری با تولید داخل تامین میشود و کمبودی در بازار وجود ندارد.»
به گزارش «ایرنا»، جمال میرزایی با بیان اینکه تولید سالانه تایر در کشور حدود ۲۴ میلیون حلقه است، پیشبینی کرد: «این رقم در سال آینده به ۲۶ میلیون حلقه برسد.»
وی افزود: «تنها برخی سایزهای خاص برای برندهای لوکس وارداتی است. همچنین در حوزه تایرهای فوق سنگین معدنی فعلا تولید داخل نداریم، اما برنامهریزی برای تولید آن تا یک سال آینده در جریان است.»
میرزایی با اشاره به ظرفیت ۴۵ درصدی تولید تایرهای اتوبوسی و باری گفت: «به دلیل قیمتگذاری دستوری، ۱۵ درصد زیر ظرفیت تولید میکنیم و بیشتر تولیدکنندگان با مشکل نقدینگی مواجهاند.»
وی مهمترین چالش صنعت را محدودیتهای ارزی و اختلال در سامانههای ثبت سفارش و جامع تجارت عنوان کرد و تاکید کرد: «قطعیهای مکرر سامانهها باعث تاخیر در ثبت سفارش و ترخیص مواد اولیه شده و محدودیت تخصیص ارز نیز تامین مواد اولیه و تایر برخی خودروهای وارداتی را مختل کرده است.» میرزایی گفت: «اختلاف قیمت تایر دولتی و بازار آزاد قابل توجه نیست و نیمی از برندها حتی زیر قیمت مصوب عرضه میکنند تا سریعتر به نقدینگی برسند.» رانندگان میتوانند با مراجعه به نمایندگیهای رسمی، تایر را با قیمت مصوب تهیه کنند.
رشدتولیدتایردرسالجاری
تولید تایر در ایران طی سال ۱۴۰۴ با رشد ۸ درصدی به حدود ۲۴ میلیون حلقه رسید و توانست ۹۵ درصد نیاز داخلی را پوشش دهد. این دستاورد در کنار چالشهای ارزی، واردات تایرهای فوقسنگین و ضرورت سرمایهگذاری بیشتر، تصویری دوگانه از صنعت تایر کشور ارائه میدهد.
طبق گزارش انجمن صنعت تایر، تولید سالانه کشور به حدود ۲۴ میلیون حلقه رسیده و پیشبینی میشود در سال ۱۴۰۵ این رقم به ۲۶ میلیون حلقه افزایش یابد. این رشد، در شرایطی که بسیاری از صنایع با محدودیتهای ارزی و مشکلات واردات مواد اولیه مواجه هستند، دستاوردی قابل توجه محسوب میشود. با وجود این موفقیت، صنعت تایر ایران همچنان با چالشهای جدی روبهروست.
نخستین چالش، وابستگی به واردات تایرهای فوقسنگین معدنی است. این گروه از محصولات که برای ماشینآلات معدنی و پروژههای بزرگ عمرانی حیاتیاند، هنوز در داخل تولید نمیشوند و واردات آنها فشار ارزی قابلتوجهی بر اقتصاد کشور وارد میکند.
برنامهریزی برای آغاز تولید داخلی این تایرها طی یک سال آینده، اگر محقق شود، میتواند نقطه عطفی در کاهش وابستگی خارجی باشد. دومین چالش، اختلال در سامانه جامع تجارت و محدودیتهای ارزی است. فعالان صنعت تایر بارها تاکید کردهاند که تامین مواد اولیه به دلیل مشکلات تخصیص ارز با دشواری همراه است.
این موضوع نهتنها روند تولید را کند میکند، بلکه هزینه تمامشده محصولات را نیز افزایش میدهد. در نتیجه، اگرچه بازار داخلی از نظر عرضه کمبودی ندارد، اما فشار هزینهای بر تولیدکنندگان همچنان باقی است.
رشد تولید تایر توانسته ثبات نسبی در عرضه و قیمتها ایجاد کند
در سالهای گذشته، کمبود تایر و افزایش قیمت آن یکی از دغدغههای اصلی مصرفکنندگان و رانندگان بود. اما اکنون با پوشش ۹۵ درصدی نیاز داخلی، بازار به وضعیت متعادلتری رسیده است.
تنها برخی سایزهای خاص برای خودروهای لوکس وارداتی همچنان نیازمند واردات هستند، که سهم اندکی از کل بازار را تشکیل میدهند. صنعت تایر ایران نیازمند سرمایهگذاری گسترده در فناوریهای نوین است. تولید تایرهای رادیال باکیفیت، توسعه خطوط تولید تایرهای سنگین و افزایش ظرفیت صادرات، سه محور اصلی برای ارتقای جایگاه ایران در بازار منطقهای محسوب میشوند.
اگرچه تولید داخلی توانسته نیاز کشور را تا حد زیادی پوشش دهد، اما بدون حرکت به سمت نوآوری و استانداردهای جهانی، امکان رقابت در بازارهای خارجی محدود خواهد بود.
در سطح بینالمللی، تجربه ایران نشان میدهد که خودکفایی نسبی در صنعت تایر میتواند الگویی برای سایر صنایع باشد. در شرایط تحریم و محدودیتهای تجاری، توانایی تولید داخلی نهتنها نیاز بازار را برطرف میکند، بلکه از فشارهای ارزی نیز میکاهد. با این حال، این خودکفایی باید با نگاه بلندمدت همراه باشد؛ نگاهی که بر توسعه فناوری، افزایش کیفیت و گسترش صادرات تمرکز دارد.
