به گزارش «اخبار خودرو»، لنت ترمز قطعهای به ظاهر ساده اما مافوق ایمنی در خودرو است. برخی مالکان هنگام خرید لنتترمز در بازار به هرچیزی اعماز قیمت و برند و.. قطعه دقت میکنند، اما توجهی به کیفیت آنها ندارند. البته کیفیت لنتترمز را نمیتوان هنگام خرید تشخیص داد. در یکسال گذشته بسیاری از مالکان برای خرید این قطعه و استفاده از آن با مشکل روبهرو شدهاند. به نظر برخی مشتریان کاهش کیفیت لنتترمز سبب ایجاد عدماطمینان هنگام ترمزگیری میشود. از سال گذشته تاکنون بازار لنتترمز درکشور بهدلیل عدم واردات، نوسان نرخ ارز و تحریمها دچار مشکلات بسیاری شده است.
برای بررسی معضلات این بازار و نگاهی دقیقتر به روند تولید، بازار و کیفیت لنت ترمز با محمد محمدی دوستدار، نایب رئیس هیات مدیره شرکت «تجارت پیشگان یاسین» گفت وگویی انجام دادیم که بخشی از آنرا در ادامه مرور میکنیم.
شما از سال 81 فعالیت خود را با هدف ساماندهی بازار شروع کردید. فعالیت شرکت شما چیست؟
ورود ما به واردات با لنتکلاچ آغاز شد. البته من تولیدکننده کلاچ بودم و در زمینه لنتکلاچ نیز مشکلاتی وجود داشت. لنتکلاچ را برای صنعت خودرو و لنتکوبها وارد میکردیم. اما به مرور اقدام به واردات تامین و لنتترمز کردیم. در آن زمان متوجه شدیم تنها یک شرکت، تامینکننده لنتترمز برای محصولات ایرانخودرو است. ما به سختی توانستیم تاییدیههای لازم را بگیریم و بهعنوان دومین تامینکننده لنت ترمز با گروه صنعتی ایرانخودرو همکاری کنیم. بحث ساماندهی که مطرح کردیم، درخصوص لنتهای کلاچ بوده است. مهمترین قطعه مصرفی کیتکلاچ، لنت بوده که باعث رونق صنف لنتکوبان و تعمیرکاران کلاچ شده است.
محصولات شما به چه خودروهایی اختصاص دارد و چرا در این سبد برای خانواده کیا و هیوندای لنت ترمز ندارید؟
ما در ابتدا برحسب شغل خانوادگی و شرکا برای خودروهای سنگین، لنتترمز و کلاچ را تامین میکردیم. بعداز آن برای محصولات ایرانخودرو و سایپا بهدلیل صرفه اقتصادی اقدام به تامین لنتهای ترمز کردیم. تامینکننده ما نیز برای محصولات فرانسوی تولیدات فراوانی داشت که موردتایید آنان بود و به این ترتیب تامینکننده خانواده پژو، رنو و سیتروئن شدیم. اما بعداز آن سراغ خودروهای تیراژ پایین و خودروهای وارداتی رفتیم. در بحث کیا و هیوندای چون شرکتهای خودشان تامینکننده بودند، ما در ظرفیت کم و پایین اقدام به واردات محصولات این خودروها کردیم. البته جلسههایی در مورد لنتترمز با شرکتهای آسانموتور و اطلسخودرو برای تامین این قطعه داشتهایم. اما باید بگویم هیچگاه در بازار با عدم تامین مواجه نشدیم. ازآنجاکه ما نیاز خودروساز را تامین میکنیم باید در انبار قطعات دپو داشته باشیم. قطعات سفارشگذاری ما اکنون وارد شدهاند اما بهدلیل مشکلات گمرکی هنوز ترخیص نشدهاند.
چرا برای عرضه لنتترمز تضمین کیفیت وجود ندارد؟
بهطورکلی قطعات مصرفی و خصوصا وارداتی را کسی تضمین نمیکند. قطعات مصرفی نیز دارای تضمین بسیار کوتاه معمولا یک تا 3هزار کیلومتر هستند. البته بهدلیل همکاری با ایرانخودرو تضمین داریم. حتی تا سهسال کمپانی خودروساز این ضمانت را نگه میدارد و اگر قطعهای مرجوع شود، ما را جریمه میکنند. به همین دلیل ما بخش خدمات پسازفروش را در شرکت راهاندازی کردیم. ازآنجاکه بهصورت تخصصی روی لنتترمز کار میکنیم، علت احداث واحد خدمات پس از فروش برای بهبود شرایط کاری و کیفی محصولاتمان موثر بوده است.
هرزمان که مرجوعی باشد، واحد خدمات پس از فروش به آن رسیدگی خواهد کرد. چندی پیش بهدلایل فنی دو محصول دنا و رانا با مشکل ایجاد سروصدا در چرخ عقب هنگام ترمزگیری مواجه شدند. پس از مرتفعسازی آن تنها لنتی که توانست این معضل را حل کند، محصول ما بود. اکنون نیز برای لنتهای عقب دنا و رانا از محصول ما استفاده میشود.
نسبتبه یکسال گذشته 70درصد افزایش قیمت لنت در بازار وجود داشته است، دلیل این امر چیست؟
یکی از مهمترین دلایل را میتوان نبود عرضه و میزان تقاضای زیاد عنوان کرد. بهعنوان مثال برای خودرویی مانند اسپورتیج یک دست لنت را 180 هزار تومان میفروشیم اما در بازار تا یکمیلیون و 200 هزارتومان فروخته میشود. این امر بهدلیل کمبود عرضه این قطعه و بالا بودن تقاضاست. در این خصوص به سازمان حمایت حقوق مصرفکنندگان این مورد را اعلام کردم و خواستار پیگیری شدم. همچنین باید گفت شرکتهای بازرگانی مانند ما بهدلیل نوسان نرخ ارز، دچار افزایش قیمت ناگهانی شدند. اما تولیدکنندگان به تدریج با بالارفتن نرخ مواجه شدهاند اما اکنون قیمتهای واردکننده و تولیدکننده به یک اندازه رشد داشته است. میتوان گفت بهطور میانگین بیشاز 50درصد افزایش قیمت لنتترمز در بازار در یکسال گذشته وجود داشته است.
شما چه تعداد نمایندگی در کشور دارید؟
در تهران 4 نمایندگی و در هر استان یک یا چند نمایندگی وجود دارد. نمایندههای ما بهعنوان خدمات پس از فروش نیز فعالیت میکنند، تخصص آنها لنتکلاچ و ترمز است و فقط فروشنده نیستند. سعی کردیم با شعار ایمنی در تمام راهها اجناسی را به بازار عرضه کنیم که کیفیت بالایی داشته باشند.
علت بحران ایجادشده در بازار لنتترمز چیست؟
این بحران در بازار لنتترمز به دو دلیل کمی(تعدادی) و کیفی بهوجود آمده است که هریک از آنها را به اختصار بررسی میکنیم. در بحث تعدادی، بهدلیل نبود آمار درباره مصرف لنتترمز در بازار و سطح کشور و همچنین نداشتن اطلاعات دقیق در این امر ازسوی مسئولان سیاستگذار، واردکنندگان و سایر ارگانها دستورالعمل اشتباهی در فروردین و اردیبهشت سال 97 مبنیبر عدم واردات قطعات تولید داخل اتخاذ شد. این تصمیم درحالی بود که ظرفیتهای کمی و کیفی تولید داخل در نظر گرفته نشده بود. همگام با این مساله تولیدکنندگان بیان کردند توانایی تامین نیاز بازار داخل را دارند. همزمان نیز ما از طریق وزارت صمت، اتحادیه و سازمان حمایت مصرفکنندگان اعلام کردیم اگر چنین تصمیمی داشتید، باید از پیش اعلام میکردید. ما بازرگان هستیم و طی سالهای متمادی نظر شرکای خود را جلب کردیم و این تصمیم ناگهانی به اعتبار ما خدشه وارد میکند. ازسویی انتقال ارز با مشکل مواجه شده بود و ما هم بدهیهای فراوانی به شرکای خارجی خود داشتیم. فعالیتهای بازرگانی ما بهنوعی سرمایهگذاری خارجی بود، زیرا کالا را از تامینکننده دریافت میکردیم و 4ماه بعد که آن را در بازار میفروختیم، پول را انتقال میدادیم، در این حالت سرمایه ملی درگیر این مساله نبود.
تمام این مشکلات که بهواسطه عدم واردات انجام شد، منجربه خدشهدار شدن اعتماد طرف خارجی به ما و همچنین عدم اجرای تعهداتمان بود. ما تامینکننده OEM و خطتولید گروه صنعتی ایرانخودرو بودیم، بههمیندلیل اجرای تصمیم مذکور مشکلات فراوانی را برای ما ایجاد کرد. در بحث دوم کیفی، نبود آمار مصرف سبب شد بسیاری از فعالان این صنعت به انبارها رجوع کنند. بنابراین کالاهای بیکیفیتی که از قبل تولید، وارد و دپو شده بودند، به چرخه مصرف آمدند. متاسفانه هیچگاه آمار تصادفات و مشکلاتی که بعد از چنین تصمیمگیریهایی اتفاق میافتند، اعلام نمیشود. اما بازار و مصرفکنندگان مشکلات ناشیاز این تصمیم را حس میکردند. با این وجود از وزارت صمت و اتحادیه خواستیم بگویند اگر ما واردات لنت را انجام ندهیم، چه مقدار تولید برای پاسخگویی به نیاز بازار وجود دارد و میزان مصرف چقدر است؟ بهکمک دوستانمان در بخش واردات، تیمی را تشکیل و شروع به جمعآوری اطلاعات و دادههای محیطی از بخشهای مختلف کردیم. تحلیل دادهها از میزان مصرف سوخت(بنزین و گازوئیل) در کشور بود براساس مصرف سوخت خودرو در هر یکصدکیلومتر(میانگین مصرف سوخت در هر 100کیلومتر 10لیتر) و براساس تعویض لنتترمز در 15 تا 20هزارکیلومتر توانستیم با درصدی خطا میزان مصرف لنت را بهدست آوردیم. ازسویدیگر گزارشهایی از اداره راهداری و سازمان حملونقل دریافت کردیم. براساس این گزارشها و آمار تولید اسمی 75کارخانه تولید لنتترمز که مجوز فعالیت از وزارت صمت دارند، با گزارشهای خود مقایسه کردیم. نتیجه بررسیها نشان داد اگر تولیدکنندگان با تمام ظرفیت اسمی خود فعالیت کنند، میتوانند 40 تا 45درصد نیاز بازار را تامین کنند. البته باید گفت هماکنون 25 تا 35درصد از 75تولیدکننده لنتترمز مشغول به فعالیت هستند و مابقی بهدلایل مختلف تعطیل شدهاند. برای تکمیل تحقیقات خود آمار واردات لنتترمز را از کمرگات کشور دریافت کردیم که نشان داد کمتر از 10درصد سهم واردات است. اینجا ما با چالش 40درصدی مواجه شدیم، درحقیقت مشخص نیست 40درصد نیاز بازار از کجا و به چهوسیلهای تامین میشود. تلاش ما این بود تصمیمات و سیاستگذاری بازار براساس دادهها و اطلاعات باشد. درنهایت تلاش ما منجربه دریافت مجوز محدود واردات لنتترمز شد. هرچند باید اشاره کرد در همان ماه اول مجوز واردات لنتکلاچ داده شد، زیرا خطتولید خودروسازان با مشکل روبهرو شده بود. مجوز واردات لنت برای افرادی بود که دارای کارت بازارگانی و سابقه طولانی در این صنف هستند.
خلأ 40درصدی بازار لنتترمز چگونه تامین میشود؟ آیا میتوان گفت تامین این خلأ توسط قطعات زیرپلهای و قاچاق است؟
در بحث قاچاق باید گفت دو شیوه سیستمی و غیرسیستمی وجود دارد. لنتترمز اگر بهصورت چمدانی یا کولبری به کشور قاچاق شود، قطعا صرفه اقتصادی ندارد. شاید در خودروهای مدل بالا مانند مرسدسبنز، بامو و... سود چنددرصدی داشته باشد، اما بهدلیل وزن زیاد و حجم لنت برای خودروهای پرتیراژ ممکن نیست. ازاینرو ما احتمال میدهیم اگر قاچاق لنت باشد، به صورت کانتینر انجام میشود. هرچند با قوانین کمرگی که وضع شده است، بهزودی شاهد حل این مشکل خواهیم بود. اصطلاح زیرپلهای کاملا صحیح بوده، زیرا لنتترمز قطعهای است که بهراحتی میتوان با یک دستگاه پرس و داشتن قالب آن را تولید کرد. متاسفانه اکنون در بازار شغل کاذبی ایجاد شده است و آن اینکه لنتهای ترمز کارکرده را خریداری میکنند. درگذشته نهچندان دور بهعنوان ضایعات فلزی کیلویی 500تومان خریدوفروش میشد. اما اکنون دستی 18هزارتومان معامله میشود. زمانیکه افراد سودجو این لنتها را خریداری میکنند، با تمیزکردن آن، کامپوزیت لنت را به کمک چسب قطرهای روی سطح آن نصب کرده، محصول بیکیفیت فاقداستاندارد را در بستهبندیهای شکیل قرار داده و به بازار عرضه میکنند. عرضه این محصول به بازار مستقیما سبب کاهش ایمنی و تهدید جان سرنشینان میشود.
آیا راهی برای شناسایی کیفیت لنتترمز هنگام خرید برای مشتری وجود دارد؟
خیر، هیچ ابزار و روش کاربردی وجود ندارد که خریدار هنگام تهیه این قطعه از بازار به کمک آن، کیفیت لنت را تشخیص دهد. مگر این که لنتترمز تست یا هنگام استفاده در خودرو براساس کاهش قدرت ترمز و تولید صدا متوجه کیفیت آن شود. کیفیت لنت ترمز فقط در آزمایشگاه تخصصی مشخص میشود. علت بسیاری از تصادفات را عدم توجه راننده و رعایت نکردن فاصله ایمنی اعلام میکنند اما زمان رخداد تصادف نمیگویند لنتترمز قادر به کاهش سرعت یا توقف خودرو نبوده بلکه گفته میشود به دلیل عدم توانایی راننده حادثه رخ داده است. سیستم ترمز خودروها از نوع اصطکاکی است. ترمز با ایجاد اصطکاک بین لنتها و قطعات متحرک دوار چرخ، انرژی جنبشی را به انرژی حرارتی تبدیل و سبب کاهش سرعت یا توقف خودرو میشود. این اصطکاک به حدی گرما تولید میکند که اگر کیفیت لنت مناسب نباشد، قدرت ترمزگیری کاهش مییابد که نتیجه آن فاجعه خواهد بود.
پس میتوان گفت عامل اصلی برخی تصادفات، بیکیفیت بودن لنت ترمز است؟
در تمام دنیا زمانی که تصادفی رخ میدهد، کارشناس تصادف علت آن را بررسی و بیان میکند که بهدلیل خطای انسانی یا نقصفنی و.. رخ داده است. اگر خودرو بهدلیل نقصفنی دچار مشکل شده باشد، آن را ریشهیابی میکنند. چنین کارشناسهای در راهنمایی رانندگی وجود دارند. حدود 10سال پیش فشار شرکتهای بیمهای موجب شد راهنماییورانندگی بهدنبال ریشهیابی علل تصادف برود. اما با گذشت چهار یا پنچ پرونده، این موضوع متوقف و تنها به انحراف مسیر، عدم دقت به مسیر حرکتی و.. بسنده شد.
در آن زمان دو پرونده که مربوط به لنتترمز بود، بسیار سروصدا کرد. شرکتهای بیمهای میتوانند مدعی خسارت از خودروساز یا قطعهساز بهدلیل کاهش کیفیت قطعه و ایجاد شرایط تصادفات شوند. همانطور که پیشتر توضیح دادم، قطعا کیفیت لنت ترمز در مواردی از تصادفات دخیل است.
آیا درست است لنتهای ترمز هنگام ورود به کشور باید تست و توسط استاندارد بررسی شوند؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت استاندارد قطعات به اختیاری یا اجباری بودن تقسیم میشود. لنتترمز جزو قطعاتی است که استاندارد آن اجباری بوده و باید صددرصد تست شود. متاسفانه استاندارد ملی ایران، در مورد لنتترمز وجود دارد. درسالهای اخیر تلاشهای درراستای بهبود استاندارد ملی لنتهای وسایل نقلیه انجام شده است.
آسانترین نوع استاندارد برای دریافت، استاندارد بینالمللی است. به هرمیزان که حوزه دربرگیرنده استاندارد کوچکتر باشد، سختگیری آن بیشتر میشود. بهعنوانمثال استانداردهای منطقهای، کارخانهای از استانداردهای بینالمللی سختگیرانهتر است. مثلا استانداردی که پژو در لنتترمز برای محصولاتش دارد، بسیار سختگیرانهتر از استاندارد بینالمللی است.