به گزارش «اخبار خودرو»،بهنظر میرسد بازار خودرو ایران در آستانه بروز یک شوک قیمتی دیگر قرار گرفته است که البته، این شوک میتواند نزولی باشد. ماجرا از این قرار است که بر اساس آمارهای وزارت صمت، حدود 450هزارخودرو در پارکینگ شهروندان معمولی احتکار شده است که منتظر فرصت مناسب برای فروش آنها هستند. از آن سو، حدود 110 هزار خودرو نیز به دلیل نقص قطعات در انبارهای خودروسازان قرار دارند و در صورت رفع نقص، در یک قدمی عرضه به بازار هستند. این در حالی است که براساس آمارهای جدید، تولید خودروسازان از فروش آنها پیشی گرفته است. مجموع این شرایط، میتواند در صورت عرضه ناگهانی خودروهای صفرکیلومتری که آمادهفروش هستند، یک شوک قیمتی نزولی به بازار خودرو وارد کند.
چند هفته پیش علیرضا رزمحسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت از انبار شدن 450هزار دستگاه خودرو در کشور توسط واسطهها خبر داد. اما این عدد چگونه به دست آمده است و چه معنایی برای بازار خودرو در ایران دارد؟ ماجرا از این قرار است که در راستای مقابله با واسطهگری خودرو در بازار، طی سال گذشته تصمیمات متعددی توسط وزارت صمت اتخاذ شد تا خودروهایی که در قالب طرحهای پیشفروش یا قرعهکشی محصولات به فروش میرسند، سر از پارکینگ واسطهها و دلالان در نیاورند. بهعنواننمونه، فروش خودرو به قیمت کارخانه به متقاضیان، مشروط به نداشتن پلاک فعال با کدملی متقاضی و همچنین ممنوعیت فروش خودرو تحویل تا مدتی مشخص بود.
وقتی برخی مردم معمولی «محتکر» میشوند
از دیگر شرایطی که بعدا اضافه شد، مراجعه به نمایندگیهای مجاز خودروسازان برای دریافت گارانتی خودروهای به فروش رفته بود. بر این اساس، مقرر شد شهروندانی که خودرو خود را تحویل میگیرند، حداکثر تا سهماه بعد از تاریخ تحویل برای دریافت گارانتی به نمایندگی خودروسازان مراجعه کنند. هدف این بود که تحویلگیرنده خودرو، از احتکار خانگی محصول خریداریشده اجتناب کند.
با این همه، آمارهای وزارت صمت نشان میدهند حدود 450هزار خودرو خریداریشده، برای دریافت گارانتی به نمایندگیها مراجعه نکردهاند. به این ترتیب، استنباط این وزارتخانه این است این تعداد خودرو اکنون در پارکینگ شهروندان احتکار شدهاند.
این در حالی است که مجموع تولید خودروسازان ایرانی در سال 1399، حدود 900هزار دستگاه بوده و به این ترتیب، نزدیک به نیمی از خودروهایی که سال گذشته تولید شدهاند، اکنون در پارکینگ خانههای مردم خاک میخورند تا بلکه در فرصتی مناسب به بازار عرضه و با سود فروخته شوند. اما نکته اینجاست اینبار، خبری از واسطهگران حرفهای نیست و ظاهرا پای شهروندان معمولی در میان است.
آیا احتکار خانگی بازار خودرو را تکان میدهد؟
اما خروجی این احتکار خانگی برای بازار خودرو بهویژه در ماههای پیشرو چه خواهد بود؟ نخست آنکه خودرو بهعنوان یک کالای مصرفی، خیلی زود باید به دست مصرفکننده نهایی برسد و از این نظر با طلا یا ارز تفاوت دارد زیرا نگهداری آن، چندان مشمول آسیبِ ناشی از زمان نیست.
این در حالی است که بهمن صالحینیا، رئیس هیاتعامل ایدرو، حدود دو ماه پیش با اعلام برنامه وزارت صمت برای تولید خودرو در سال جاری، از هدفگذاری برای تولید یکمیلیون و 250 هزار دستگاه خودرو در سال 1400 خبر داده بود. به این ترتیب، حتی اگر توزیع زمانی یکسانی را برای تولید این تعداد خودرو در نظر بگیریم، ماهانه حدود 100هزار دستگاه خودرو جدیدِ داخلی به بازار خودرو ایران اضافه خواهد شد.
ماجرا زمانی پیچیدهتر میشود که در نظر بگیریم خودروهای بسیاری هم در پارکینگهای خودروسازان خاک میخورند. چند روز پیش، محمدرضا نجفیمنش، رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعهسازان خودرو کشور، از انبار شدن بیشاز ۱۱۰هزار دستگاه خودرو در کف پارکینگ خودروسازان بهدلیل ناقص بودن و تجاری نشدن خبر داد و گفت عمده دلیل این موضوع، کسری قطعات الکترونیکی در این خودروهاست. به این ترتیب، بهنظر میرسد اکنون دستکم حدود 560هزارخودرو صفرکیلومتر آماده ورود به بازار بوده که البته این تعداد به غیر از تولیدات ماهانه خودروسازان است.
احتمال ریزش قیمت خودرو
پدرام فرهادی، کارشناس حوزه خودرو از دانشگاه علموصنعت، در پاسخ به این پرسش روزنامه «دنیایخودرو» که آیا این حجم از احتکار خانگی و خودروهای نیمهکاره میتواند موجب بروز شوک قیمتی در بازار شود، گفت: «وضعیت تورم در سال 1399 موجب هجوم برای خرید خودرو به هر قیمتی شد. احتکاری که از آن صحبت میشود نیز در عمل رخ داده است. او ادامه داد: اما به نظر می رسد که مشکل بزرگ تری هم در بازار خودرو وجود داشته باشد و آن هم پیشی گرفتن تولید از فروش است که این موضوع هم دلایل خاص خودش را دارد.» فرهادی ادامه داد: «آمارهای پژوهشکده پولی و بانکی بانکمرکزی نشان میدهند رشد تولید صنعتی کشور در ماه خرداد صعودی بوده و مهمترین صنعتی که موجب این رشد شده، خودروسازی بوده است. با این همه، آمارهای خودروسازان نشان میدهند طی ماههای اخیر، فروش کمتر از تولید بوده، البته این درحالی است که تولید نسبت به سال 1399 رشد داشته اما فروش نتوانسته است پا به پای آن رشد کند.» این کارشناس خودرو ادامه داد: «دلیل این موضوع میتواند فرونشستن تب خرید خودرو باشد. بهعبارتی هم نشاندهنده این است که تقاضای موثر در بازار اکنون کمتر از سال 1399 بوده و هم اینکه شاید قدرت خرید آنقدر افت کرده که به کاهش تقاضا ختم شده است. البته این موضوع را هم نمیتوان نادیده گرفت که خودروسازان استراتژی تولید خود را در ماه های اخیر تغییر دادهاند و به سمت تولید خودروهای گرانتر رفتهاند تا بخشی از زیان انباشته خود را به ازای تولید هر دستگاه خودرو کاهش دهند. اگر این طور باشد، افت فروش به معنی کاهش عرضه خودروهای ارزانتر است.» او ادامه داد: «اگر مذاکرات هستهای به سمت نتیجه برود، ورود خودروهای احتکارشده در خانهها میتواند بازار خودرو را با شوک عرضه مواجه کند و قیمت ها بشکند.»