به گزارش «اخبار خودرو»،جاده‌های ایران در ردیف مرگبارترین جاده‌های جهان قرار دارند، اما بر خلاف باور عامه، ایران از منظر مرگ‌ومیر جاده‌ای، وضعیت فاجعه باری ندارد. بررسی برخی داده‌های آماری به نسبت دقیق در جهان نشان می‌دهد ایران در ردیف نهمین کشور با میزان مرگ‌ومیر جاده‌ای بالا در قاره آسیا قرار گرفته و در قیاس با امن‌ترین کشور جهان از نظر میزان حوادث جاده‌ای یعنی نروژ، سالانه حدود 10 برابر بیشتر مرگ‌ومیر جاده‌ای به ثبت می رساند. با این همه، آمار موارد فوت بر اثر تصادفات جاده‌ای در ایران همچنان بالاست و هرچند در سال‌های اخیر کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا کرده اما همچنان با وضعیت ایده‌آل فاصله دارد.
بر اساس یکی از برآوردهای آماری سازمان پزشکی قانونی کشور، تعداد متوفیان ناشی از سوانح رانندگی در سال 1396، 16 هزار و 984 نفر، در سال 1397، 17 هزار و 183 نفر و در سال 1398 معادل، 16 هزار و 947 نفر اعلام شده است. همچنین آمار مصدومان ناشی‌از تصادفات نیز به ترتیب در سال 1396، 335 هزار و 995 نفر، در سال 1397، 367 هزار و 451 نفر و در سال 1396، 347 هزار و 307 نفر بوده؛ به این ترتیب، آمار کشته‌شدگان حوادث رانندگی در ایران با وجود هدف‌گذاری کاهش 2هزار موردی مرگ‌ومیر در سال 1398، به‌هیچ‌وجه به نسبت میانگین تغییر نکرده و می‌توان گفت دستکم در سه سال مورد اشاره، تعداد متوفیان ناشی‌از حوادث رانندگی تقریبا در بازه 17 هزار نفری ثابت مانده و عملا کاهش چشمگیری نداشته است.
مرگ در جاده‌ها به روایت آمارهای متناقض
بسیاری از شهروندان ایرانی به درستی می‌دانند فرهنگ ترافیکی، نبود استانداردهای خودرویی کافی و ضعف زیرساخت‌های جاده‌ای، عوامل اصلی مرگبار بودن جاده‌های کشور هستند. در این میان، در برخی رتبه‌بندی‌ها ایران در میان 5 کشور نخست از نظر میزان مرگ‌ومیر جاده‌ای قرار دارد، این در حالی است که در رتبه‌بندی‌های دیگر، جایگاه ایران تا رتبه 38 از نظر مرگبار بودن بهبود یافته است.
اما وضعیت مرگ‌ومیر جاده‌ای در ایران واقعا تا چه اندازه وخیم است؟ علیرضا میرفلاح، کارشناس مرکز آمار ایران که در تهیه گزارش‌هایی در مورد وضعیت تصادفات در جاده‌های ایران با این سازمان همکاری میکند، در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو»، با اشاره به این موضوع گفت: «بررسی‌های آماری نشان می‌دهند در فاصله سال‌های 1392 تا 1398، تعداد وسایل‌نقلیه موتوری در ایران، اعم‌از خودرو و موتورسیکلت، از حدود یک میلیون دستگاه به حدود 38میلیون دستگاه افزایش پیدا کرده، اما در همین مدت، تعداد موارد فوت بر اثر تصادف از حدود یک هزار مورد به حدود 13 هزار مورد کاهش یافته است.»
او ادامه داد: «البته یکی از مشکلات در این زمینه، نبود آمارهای دقیق است که در گزارش‌های پژوهشکده آمار هم منعکس شده است. به‌عنوان نمونه، بر اساس اطلاعات ناجا در سال 1392 که جمعیت ایران حدود 77 میلیون نفر بود، به ازای هر صدهزار نفر، حدود 23 مورد فوتی بر اثر تصادف یا به طور دقیق 23.1 نفر فوتی به ثبت رسیده بود، درحالی‌که داده‌های سازمان پزشکی قانونی، همین فوتی ها را 23.4 نفر اعلام می‌کرد. ازسوی‌دیگر، سازمان پزشکی قانونی در سال‌های اخیر هم تعداد موارد منجر به فوت در تصادفات را بالاتر اعلام کرده است.»
میرفلاح ادامه داد: «اما اگر از تناقض های آماری و دلایل آنها بگذریم، به طور کلی به نظر می‌رسد با وجود افزایش قابل‌توجه تعداد وسایل نقلیه در کشور و افزایش حجم ترددها تا قبل از همه گیری کرونا، آمار تصادفات منجر به فوت کاهش پیدا کرده است. مثلا، آمار ناجا از تصادفات منجر به فوت نشان می‌دهد در سال 1398 که جمعیت کشور به حدود 83 میلیون نفر رسیده، به ازای هر صدهزار نفر جمعیت 16.3 نفر در تصادفات فوت شده اند که کاهش قابل‌توجهی است. او ادامه داد: «نمی‌توان در مورد علل کاهش آمار فوت در تصادفات جاده‌ای اظهارنظر کرد، چرا که علت را باید هم در بهبود فرهنگ ترافیکی، هم در افزایش سخت‌گیری ها و هم حساسیت بالاتر مردم در نظر گرفت.»
وضعیت تهران بهتر شده است
این در حالی است که به‌نظر می‌رسد وضعیت تصادفات، دستکم در تهران واقعا بهبود پیدا کرده است. رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، چندی قبل در این مورد گفت: «جمعیت خودرویی و شهری تهران تا سال 1335 شیب ملایمی داشت، این در حالی است که در سال 1335، یک انفجار در تعداد خودرو از یک سو و جمعیت پایتخت از سوی دیگر اتفاق افتاده است. بر این اساس، تعداد خودروهای فعال در تهران در سال 1335 به 750 هزار دستگاه خودرو و جمعیت شهر تهران نیز به حدود یک میلیون و 560 هزار نفر رسید.»
سردار محمد حسین حمیدی افزود: «تا پایان سال گذشته، جمعیت تهران حدود 13میلیون نفر و تعداد خودروها در پایتخت هم حدود 7 میلیون دستگاه بوده، این در حالی است که این آمار، تردد شناور، یعنی خودروهایی را که وارد تهران و از آن خارج می‌شوند را در نظر نمی‌گیرد. برآوردها نشان می‌دهند حدود 3میلیون خودرو هم به صورت شناور در تهران تردد دارند.»
او ادامه داد: «در سال 1389، سهم شهر تهران از کل کشته‌شدگان در تصادفات جاده‌ای ، معادل 4.5 درصد بوده است. اما این آمار به مرور کاهش پیدا کرد و در سال گذشته به 3.5 درصد رسید و این در حالی بود که تعداد خودروها و جمعیت در این مدت افزایش داشته است.»
به این ترتیب، ظاهرا داده‌های آماری از سطح کشور و نیز داده‌های آماری مربوط به تصادفات در تهران، هر دو از این نظریه حمایت می‌کنند که تعداد موارد منجر به فوت کاهش پیدا کرده‌اند. در این میان، می‌توان پرسید آیا با بهبود بیشتر کیفیت خودروهای تولید داخل، افزایش ایمنی این خودروها و افزایش نظارت‌ها از طریق نصب دوربین‌های جاده‌ای و موارد مشابه، آیا ممکن است جایگاه ایران در فهرست سیاه کشورهایی که بیشترین تعداد موارد تصادف منجر به مرگ را دارند، بیش از این بهبود پیدا کند؟»
