نبود ارتباط کافی بین اقتصاد ایران با جریان آزاد اقتصاد جهانی، موضوعی است که در این سال‌ها روی تمام صنایع کشور تاثیر منفی گذاشته است. تاثیر تحریم‌های خارجی و محدودیت‌های داخلی روی برخی از صنایع به‌ویژه صنعت خودرو بیشتر دیده می‌شود. این در حالی است که صنایع وابسته به آن نیز ناگزیر از این شرایط، با مشکلات بسیاری روبه‌رو بوده‌اند. مشکلات مربوط به تولید خودروهای تجاری و صادرات و واردات به کشور، در یک‌دهه اخیر بیش‌از همیشه صنعت حمل‌ونقل را درگیر فرازونشیب‌های گوناگون کرده است. تا آنجا که به گفته برخی فعالان قدیمی حمل‌ونقل، امروز شاهد حجمی از بیکاری در این بخش هستیم که در 5 دهه اخیر بی‌سابقه بوده است و همین موضوع باعث شده است که «عرف» روی کرایه‌های تاثیر بگذارد و حمل کالا به پایانه‌های کشور با مبالغی کمتر از حد تعیین‌شده انجام شود؛ موضوعی که به‌طور مستقیم درآمد فعالان این حوزه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن‌ها را از ادامه فعالیت در این بخش منصرف کرده و مشکلات این بخش را دوچندان می‌کند.
کاهش حجم بار؛ معضل اصلی صنعت حمل‌ونقل کشور
یکی از فعالان قدیمی حوزه حمل‌ونقل کشور در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» اظهار کرده است: «در سال‌های گذشته بارها اعلام کردیم چنانچه شرایط به همین منوال پیش برود، شاهد بیکاری عظیمی در صنعت حمل‌ونقل کشور خواهیم بود.»
وی در ادامه با اشاره به افزایش حجم بیکاری در بخش حمل کالا بیان کرد: «درحال‌حاضر بیکاری به حدی رسیده است که بسیاری از رانندگان خودروهای باری سنگین به دنبال ترک شغل خود و جایگزینی آن با مشاغل بهتری هستند.»
وی در ادامه کاهش بی‌رویه حجم بار در کشور را عامل اصلی این وضعیت دانست و گفت: «میزان بار به حدی در پایانه‌های کشور کم شده است که برخی رانندگان مجبور شده‌اند در رقابت برای به‌دست آوردن بار، کرایه حمل کمتری حتی نسبت‌به سال 1400 دریافت کنند.»
افت کرایه حمل در رقابت برای دستیابی به بار بیشتر
این کارشناس بازار خودروهای تجاری کشور در ادامه با اشاره به تاثیر حجم بار بر کرایه‌ها بیان کرد: «کرایه بار در سال گذشته از بندرعباس به ازای هر تن 700هزار تومان بود و در مقطعی هم به 750هزار تومان رسید، اما این کرایه در حال حاضر به 610هزار تومان به ازای هر تن رسیده است.»
وی در ادامه افزود: «اما در همین مدت که حجم بار کم شده و رانندگان مجبور به کاهش نرخ حمل شده‌اند، هزینه‌های زندگی و نگهداری از خودروهای سنگین به‌شدت افزایش پیدا کرده است.»
وی در ادامه با اشاره به روش تعیین کرایه در کشور گفت: «کرایه حمل‌ونقل در ایران براساس عرف تعیین می‌شود، نه آن‌چه روی کاغذ می‌آید. در برخی پایانه‌ها مانند بندرعباس، چون تعداد راننده‌ها زیاد است، تغییرات چندانی روی نرخ کرایه اعمال نمی‌شود، اما در اکثر شرکت‌های باربری و سایر پایانه‌ها، کرایه‌ها نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است.»
هزینه بالا خرید و نگهداری کامیون در ازای درآمد پایین
این فعال صنعت حمل‌ونقل کشور در ادامه با مقایسه فعالان قدیمی و جدید این حوزه تصریح کرد: «در گذشته افرادی وارد ناوگان حمل‌ونقل کشور می‌شدند که علاقه بسیاری به این کار داشتند و نگاه سرمایه‌گذاری برای خرید این خودروها نداشتند. این مساله امروز تغییر کرده است و اکثر خریداران کامیون‌ها و کشنده در این روزها صرفا به دنبال سرمایه‌گذاری روی این خودروها هستند.»
وی گفت: «همین موضوع باعث می‌شود در شرایط سخت، همچنان توقع مالکان خودروها از درآمدزایی این حرفه بالا باشد.»
وی تاثیر قیمت خودروها بر این مساله را امری بدیهی دانست و گفت: «امروزه برخی رانندگان برای خرید این خودروها تا 12میلیارد تومان هم هزینه می‌کنند و گاهی مجبور به دریافت تسهیلات سنگین می‌شوند. از این رو، دور از انتظار نیست که توقع درآمدزایی مناسبی از این حرفه داشته باشند. درصورتی‌که با افت حجم کار و درآمد فعالان این بخش، این هزینه‌ها تامین نمی‌شود و افراد به دنبال ترک این شغل خواهند بود.»
حل مشکل صنعت حمل‌ونقل در گرو سیاست‌های اقتصادی دولت
این کارشناس بازار خودروهای تجاری در ادامه بیان کرد: «حجم واردات و صادرات کشور تاثیر بسیاری بر میزان بار در صنعت حمل‌ونقل دارد.»
وی افزود: «در سال‌های اخیر با افت میزان واردات و صادرات از پایانه‌های کشور، حجم بار هم به‌شدت کاهش یافته است. البته در برخی بنادر مانند بندرعباس شرایط کاری برای خودروهای سنگین، خوب بوده، اما این شرایط بر تمامی بنادر و پایانه‌های کشور حاکم نیست و همین موضوع باعث شده تا بسیاری از رانندگان تنها در یک مسیر بار داشته باشند و مجبور به توقف یا برگشت بدون بار شوند.»
وی در پایان بیان کرد: «بیکاری که درحال‌حاضر در این صنعت دیده می‌شود، در پنج دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. حل این مشکل برای کامیونداران به‌طور مستقیم با سیاست‌های اقتصادی دولت مرتبط است.»
