صحبت از «مازوت»، به عنوان عامل اصلی آلودگی هوای تهران و سایر کلانشهرهای کشور، این روزها نقل محافل است. با این همه، بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست و مدیریت شهری اصرار دارند این شرایط استثناست و منابع متحرک (خودروها و موتورسیکلت‌ها) همچنان اصلی‌ترین عامل ایجاد آلودگی هوا در شهرهای ایران هستند.
ازآن‌سو، براساس جدیدترین مطالعات، حدود ۴۰درصد آلودگی شهر تهران، صرفا مربوط به خودروهای فرسوده است. با این همه و باتوجه به ممنوعیت واردات خودرو و اسقاط مابه‌ازای واردات و همچنین توقف اسقاط به ازای تولید در شرکت‌های خودروسازی و موتورسیکلت‌سازی، اکنون مدت‌هاست گواهی‌های اسقاط خودروهای فرسوده بی‌مشتری مانده و مراکز اسقاط هم به ورطه ورشکستگی افتاده‌اند.
دراین‌میان، ازیک‌سو گواهی اسقاط در مراکز اسقاط انباشته شده و ازدیگرسو، سال گذشته تنها ۸هزارخودرو اسقاط شده‌اند، این در حالی است که طی ۴سال آینده، تعداد خودروهای فرسوده در کشور به حدود ۸میلیون دستگاه خواهد رسید.
رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی مراکز اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده، روز گذشته با اشاره به وضعیت کنونی مراکز اسقاط گفت: «براساس تفاهم‌نامه‌ای که سال گذشته دررابطه‌با اسقاط موتورسیکلت منعقد شد، مقرر بود خرداد امسال به‌ازای شماره‌گذاری هر موتورسیکلت یک دستگاه فرسوده اسقاط شود، اما با توجه به اینکه شرایط اسقاط فراهم نیست طی این مدت هیچ موتورسیکلتی اسقاط نشده است.»
وقتی سامانه ستاد مدیریت حملی و نقل و سوخت کار نمی کند
او ادامه داد: «بخشی از مشکلات زیرساخت‌ها به سامانه مربوطه برمی‌گردد. به‌عنوان‌مثال در بدنه موتورسیکلت هم شماره و هم ستاره وجود دارد. این ستاره در سامانه ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور تعریف نشده و به‌دلیل همین ستاره موتورسیکلت در سامانه ثبت نمی‌شود. درحال‌حاضر بیش‌از ۸۰درصد موتورسیکلت‌ها دارای ستاره هستند.»
محمود مشهدی‌شریف به ایسنا گفت: «مشکل دوم این است که مراکز اسقاط جدید در سامانه تعریف نشده‌اند. تعداد آنها حدود ۱۰۰ مرکز است و این مساله هنگام ثبت اوراق اسقاط مشکل ایجاد می‌کند. موضوع دیگر این است که بعد از پایان اسقاط موتورسیکلت، پلاک مجازی به آن اختصاص داده می‌شود که اصلا در سامانه تعریف نشده است. همچنین ۱۰۰درصد اطلاعات موتورسیکلت در سامانه همپوشانی ندارد. به‌عنوان‌مثال موتورسیکلت‌سازها تعریف نشده‌اند و بنابراین از سال گذشته تا امروز حتی یک گواهی اسقاط موتورسیکلت صادر نشده و دلیل آن نیز همین مشکلات زیرساختی مربوط به این حوزه است که ستاد مدیریت حمل‌ونقل، سوخت و همچنین معاونت فنی مهندسی و خدمات ترافیک پلیس راهور ناجا باید آنها را حل کنند.»
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کارفرمایی مراکز اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده در ادامه از تردد ۳میلیون خودرو فرسوده در کشور خبر داد و گفت: «اگر تمام وسایل‌نقلیه را معادل‌سازی و شاخص را گواهی خودرو درنظر بگیریم، می‌توان گفت درحال‌حاضر ۷میلیون و ۳۰۰ هزار گواهی اسقاط در کشور وجود دارد. معادل‌سازی به این معنی است که برای هر خودرو سواری فرسوده یک گواهی اسقاط، وانت نیسان؛ ۳، مینی بوس؛ ۵، اتوبوس؛ ۱۴ و تریلی؛ ۱۶ گواهی اسقاط صادر می‌شود و ۷موتورسیکلت فرسوده نیز معادل یک خودرو فرسوده است.»
با این همه به‌گفته وی تا سال ۱۴۰۴ تعداد خودروهای فرسوده در کشور به ۸میلیون دستگاه می رسد که با معادل‌سازی می‌توان گفت تا آن زمان، حدود ۲۰میلیون گواهی اسقاط در کشور وجود خواهد داشت.
او ادامه داد: «باتوجه به اینکه در سال گذشته تنها ۸هزار خودرو فرسوده اسقاط شد، اگر همین روند ادامه پیدا کند، اسقاط ۸میلیون خودرو فرسوده هزارسال طول می‌کشد.»
چرا اسقاط در اولویت نیست؟
محمد حسین گودرزی، رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط خودرو کشور در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» درمورد وضعیت صنعت اسقاط و ربط آن به آلودگی هوا گفت: «هر موتورسیکلت فرسوده، حدود۲.۷برابر یک خودرو فرسوده آلودگی هوا ایجاد می‌کند. هر موتورسیکلت فرسوده درمقایسه‌با خودرو نو، حدود ۷ تا ۸ برابرآلایندگی دارد.»
او ادامه داد: «متاسفانه دولت اهتمامی برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده ندارد. هرچند ما بارها به دولت پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم که نه‌تنها بار مالی ایجاد نمی‌کند بلکه برای دولت درآمدزایی هم دارد، ظاهرا گویا موضوعات مهم‌تری است که دولت آنها را در اولویت می‌بیند.»
رئیس انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروی کشور ادامه داد: «افزایش مصرف بنزین در سال‌های آینده و آلودگی هوا که اکنون به وضعیت بسیار وخیمی رسیده است، موضوعاتی هستند که با از رده خارج کردن خودروهای فرسوده در ارتباطند. دولت باید خودروسازان را ملزم‌به اسقاط خودرو به‌ازای تولید کند، درحالی‌که طی چند سال گذشته، عملا این فرآیند ازسوی خودروسازان تعطیل شده است.»
