مالیات بر خودرو یکی از اقداماتی بود که وکلای جدید مجلس به محض تشکیل مجلس وعده دادند. حالا این وعده با تصویب در بودجه عینیت پیدا کرده و قرار است شاهد مالیات بر برخی خودروها باشیم. به عقیده کارشناسان، این اقدام که بهمنظور تامین کسری بودجه دولت در سال آینده خواهد بود، ظاهرا تاثیری بر بازار خودرو ندارد و مصوبه آن بدون توجه به بازار ملتهب خودرو به تصویب رسیده است.
بر اساس بند الحاقی۷ تبصره۶ ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کلیه مالکان (اعماز اشخاص حقیقی و حقوقی) انواع خودروهای سواری و وانت دوکابین دارای شماره انتظامی شخصی به نام خود و فرزندان کمتر از ۱۸سال و محجور تحتتکفل که در پایان هر سال مجموع ارزش آنها بیش از دهمیلیارد (۰۰۰ /۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰) ریال باشد، مشمول مالیات سالانه خودرو هستند. اما هنوز سازوکار اینکه اصولا چگونه قرار است خودروهای بالاتر یا پایینتر از یکمیلیارد تومان تشخیص داده شوند، مطرح نشده است.
باتوجه به وضعیت تورم در کشور و همچنین امکان آسیب دیدن خودرو، ممکن است در طول سال یک خودرو بارها تغییر قیمت داشته باشد و گاهی بالاتر از این رقم و گاهی کمتر از آن باشد.
مورد دیگری که در قانون مشخص نشده، این است که مالک یک خودرو چندبار باید بابت خودرو مالیات پرداخت کند. زمان خرید خودرو یک مالیات و هنگام فروش نیز مالیات و عوارض شهرداری پرداخت میشود. اضافهشدن مالیات سالانه برای خودروها بهنظر خیلی توجیهی ندارد و بهتر بود مجلسیها مسیر دیگری برای افزایش درآمدهای مالیاتی انتخاب میکردند. در همین زمینه با فربد زاوه، فعال و کارشناس صنعت خودرو به گفتوگو پرداختیم.
به نظر شما بحث اخذ مالیات از خودروهای بالاتر از یکمیلیارد تومان تا چه اندازه صحیح یا قابل اجرا خواهد بود؟
اخذ مالیات از مالکان خودروهای بالای یکمیلیارد تومان به نظر قابلیت اجرایی نخواهد داشت. در اینباره باید مشخص شود معیار قیمتگذاری یکمیلیارد تومان چیست. به بیان دیگر، به چه وسیلهای ارزشگذاری خودرو برای اخذ مالیات انجام میشود. آیا ملاک ارزش خودرو، آن چیزی است که در گمرک اظهار شده یا ارزش خودرو در همان بدو واردات ملاک است، یا اینکه ارزش روز خودرو در بازار مدنظر قرار خواهد گرفت. خود این موضوع به اعتقاد من یک معادله مجهول است که حل آن به این راحتیها نخواهد بود.
اگر ملاک قیمت و ارزش روز خودرو باشد. اصولا هر سال چگونه قرار است این قیمت کشف شود؟ چراکه شاید خودرویی در طول سال ارزش خود را از دست بدهد و به زیر یکمیلیارد تومان برسد.
اگر ملاک، ارزش روز خودرو باشد؛ باید در این زمینه، انتهای هر سال خودرو کارشناسی شود که این موضوع خود دردسرهای زیادی در پی دارد. چراکه طبعا مالکان چنین هزینهای را نخواهند داد تا خودرو آنها کارشناسی شود. بنابراین دولت خود باید این کار را انجام دهد. درحالی که برای تعیین قیمت کارشناسی ممکن است زمینه ایجاد فساد فراهم شود. زیرا کارشناس باید بیاید و قیمت خودرو را کارشناسی کند. در پی آن نیز مالک برای کمکردن مالیات با مامور دولت چکوچانه میزند که همین موضوع میتواند باعث ایجاد فساد شود؛ همانگونه که در سیستم تعیین مالیات بهصورت سنتی شاهد هستیم در مشاغل مختلف چه اتفاقاتی رخ میدهد که نتیجه آن فرار مالیاتی گستردهای است که هر ساله با آن روبهرو هستیم.
آیا دولت حاضر است برای کسب مالیات هزینه کند؟
بههرحال باید یک سازوکار مشخص برای این مساله در نظر گرفته شود که این موضوع خود هزینههای زیادی را برای دولت در پی دارد. بنابراین اگر منطقی نگاه کنیم، هزینه گزافی باید انجام شود تا به دنبال آن یک عدد مالیاتی محقق شود. به نظر من اینهمه دردسر برای کسب چنین درآمدی اصلا ارزش آن را ندارد و نتیجهای نیز نخواهد داشت.
اگر ملاک اخذ مالیات، قیمت خودرو در بدو ورود به کشور باشد؛ چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد؟
این نیز خود محل بحث است؛ زیرا اگر قرار باشد با دلار ۲۵هزارتومانی این خودروها قیمتگذاری شوند، این موضوع اشکال دارد. زیرا دولت ارز ۲۵هزار تومانی بازار آزاد را به رسمیت نمیشناسد. ذکر این نکته ضروری است خریداران در همان ابتدا تعرفه، عوارض و حقوق گمرکی را پرداخت کردهاند و این سوال مطرح میشود این مالیات مضاعف بابت چیست که آنها باید بپردازند.
چه راهی برای حل این موضوع برای دولت وجود دارد؟
اگر دولت قصد دارد بحث اخذ مالیات از خودرو را پیگیری کند، میتوانست عوارض شهرداری را در قانون تغییر دهد، بدون اینکه بخواهد هزینهای در این باره برای خود بتراشد. هرچند خود عوارض شهرداری نیز محل بحث است؛ زیرا بسیاری از مالکان تا وقتی مجبور نباشند، این عوارض را پرداخت نمیکنند.
مالکان معمولا زمانی که میخواهند خودرو خود را بفروشند یا وسیله آنها توسط پلیس توقیف شود، اقدام به پرداخت عوارض شهردای میکنند. این در حالی است که شهرداری نیز خدماتی به شهروندان ارائه نمیکند تا در قبال آن شهروندان مجبور باشند عوارض خودرو را بپردازند.
ازسویدیگر، مالکان در موقع معامله خودرو باید مالیات نقلوانتقال و هزینه تعویض پلاک را نیز بپردازند. بنابراین، این مالیات جدید چه چیزی است، واقعا جای سوال دارد. زیرا مالیات وقتی اخذ میشود، باید در برابر آن خدماتی ارائه شود. اما در کشور ما چنین چیزی برخلاف کشورهای دیگر وجود ندارد و مالکان خودرو باید هزینه مشکلات موجود را بپردازند.
بهنظر میرسد بسیاری از مالکان درحالحاضر مالیات بر تورم را میپردازند. اصولا چرا باید چنین مالیاتی وضع شود؟
بسیاری افراد، خودروهایی خریداری کردهاند که قیمت آنها در زمان خرید خیلی پایینتر از نرخهای فعلی بوده است. اگر افزایش تورم و رشد افسارگسیخته نرخ دلار طی این دو سال گذشته رخ نمیداد، بسیاری از خودروهایی که درحالحاضر بالای یکمیلیاردتومان هستند، الان در چنین وضعیتی قرار نداشتند.
بنابراین تمام مشکلاتی که در اینباره وجود دارد، ناشیاز سوءمدیریتی است که سالها در بدنه مدیریتی کشور مشغول تصمیمگیری بوده، بنابراین شهروندان نباید هزینه چنین چیزهایی را بپردازند.
اما به دلیل اینکه دولت طی دو سال گذشته با کسری بودجه بسیار زیادی روبهرو بوده، راهی بهجز افزایش پایههای مالیاتی باقی نمانده است تا به هر طریقی که میتوان این کسری بودجه را جبران کرد. در این رابطه، اگر واردات خودرو آزاد بود، به تبع آن؛ هم درآمد دولت از این بابت خیلی بیشتر بود و هم قیمتهای خودروهای وارداتی تا این حد با رشد بیحد و حصر روبهرو نمیشد.
در حال حاضر بازار خودرو را چگونه ارزیابی میکنید؟
بازار خودرو این روزها در رکود کامل بهسر میبرد و تا زمانی که مسائل بینالمللی و ابهامات موجود بر سر برجام تعیین تکلیف نشود، نمیتوان انتظار داشت بازار خودرو تکلیفش مشخص شود.
بنابراین این نوسانات جزیی در بازار ادامه خواهد داشت و این انتظار که قیمت بخواهد با کاهش بسیار زیادی روبهرو شود، بهنظر نمیرسد محقق شود.
زیرا هنوز نرخ تورم در کشور بالای ۳۰درصد بوده و نرخ ارز نیز همچنان افزایشی است. در چنین شرایطی، بازار خودرو نیز طبعا با افت قیمت آنچنانی و قابلتوجه روبهرو نخواهد شد.