تعطیلات تابستانه سایپا، فرصتی راهبردی برای نوسازی خطوط و ارتقای کیفیت محصولات فراهم کرده است. این وقفه چندروزه، علاوه‌بر استراحت نیروی کار، به‌تکمیل خودروهای کف، انجام تعمیرات اساسی و نصب تجهیزات جدید اختصاص یافته است. سایپا با این برنامه‌ریزی سالانه، ضمن جبران بخشی از وقفه‌های تولید ناشی از عوامل غیرمترقبه، شرایط را برای آغاز نیمه دوم سال با حداکثر ظرفیت مهیا می‌کند و تحویل خودروها به مشتریان را با سرعت بیشتری پیش می‌برد. علاوه‌بر این، با تکمیل هرچه بیشتر خودروهای کف و فروش آن‌ها، نقدینگی کافی برای پرداخت مطالبات زنجیره‌تامین این خودروسازی نیز فراهم می‌شود.
فرصتی طلایی برای تعمیرات و نوسازی خطوط
سیدرضا حسینی، مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل گروه خودروسازی سایپا با اشاره به شروع تعطیلات تابستانی این گروه، در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای خودرو» بیان داشت: «تعطیلات تابستانی در گروه خودروسازی سایپا یک رویه ثابت و برنامه‌ریزی‌شده است که هرساله در این بازه زمانی اعمال می‌شود؛ این تعطیلات نه‌تنها در سایپا، بلکه در تمام خودروسازی‌های بزرگ کشور نیز وجود دارد و طبیعتا زنجیره‌تامین و شرکت‌های قطعه‌سازی نیز هم‌زمان با ما وارد این تعطیلات می‌شوند.»
به‌گفته وی، چرایی این روال به چند عامل اصلی بازمی‌گردد؛ نخست فراهم کردن فرصتی برای استراحت کارگران و پرسنل که پس از ماه‌ها فعالیت مستمر، نیازمند تجدید قوا هستند. عامل دوم، بهره‌گیری از این وقفه برای تکمیل خودروهای کف است که به‌دلیل کمبود برخی قطعات، امکان عرضه آن‌ها تا پیش از این وجود نداشته است.
حسینی اضافه کرد: «در این مدت، هرچند خط‌تولید متوقف است، اما شرکت به‌طور کامل تعطیل نمی‌شود؛ چراکه مشغول تکمیل خودروهایی می‌شویم که پیش‌تر در انتظار قطعات مانده بودند. بنابراین، قطعات روی خودروها نصب و به مشتریان تحویل داده می‌شود.»
وی با بیان این‌که این بازه زمانی بهترین فرصت برای اجرای برنامه‌های تعمیرات و نگهداری تجهیزات خطوط تولید است، ادامه داد: «ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین خطوط، نیازمند بازبینی‌های دوره‌ای هستند و این توقف کوتاه، زمان مناسبی برای تعمیر، به‌روزرسانی یا حتی نصب تجهیزات جدید است. گاهی نیز اگر برنامه توسعه یک خط تولید در دستور کار باشد، اجرای آن به‌همین دوره موکول می‌شود.»
حسینی با اشاره به این‌که، این تعطیلات اغلب هرساله از اواسط مرداد آغاز و طی چند روز تمام اقدامات فنی، تکمیلی و تعمیراتی روی خطوط انجام می‌شود، تاکید کرد: «در پایان این دوره، خطوط آماده از سرگیری تولید با حداکثر ظرفیت می‌شوند و هم‌زمان خودروهایی که طی این مدت تکمیل شده‌اند، به‌ترتیب اولویت ثبت‌نام، تحویل مشتریان خواهد شد.»
تعطیلات، جبران وقفه‌های تولید اجباری
مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل گروه خودروسازی سایپا در تشریح اثر این دوره بر ارتقای کیفیت محصولات نیز بیان داشت: «وقتی قطعات جدید، ابزار دقیق‌تر یا تجهیزات پیشرفته‌تر نصب می‌کنیم، خروجی این تغییرات مستقیم روی کیفیت محصول اثر می‌گذارد. همچنین اگر ظرفیت خطوط را افزایش دهیم، درنهایت تیراژ تولید بالاتر می‌رود. از سوی دیگر، همان‌طور که اشاره شد چون در این بازه تولید جدیدی انجام نمی‌دهیم، تمرکز روی تکمیل خودروهای معوق بیشتر می‌شود که این هم سرعت تحویل به مشتریان را بالا می‌برد.»
حسینی تاثیر این تعطیلات بر جبران وقفه‌های غیرمترقبه را نیز قابل توجه دانست و تاکید کرد: «گاهی حوادثی مانند قطعی برق یا تعطیلات اجباری، مانع تکمیل خودروها می‌شود. این وقفه تابستانی فرصتی است برای جبران همان تاخیرها. در نتیجه، هم تعهدات کاهـش پیدا می‌کند، هم تجهیزات به‌روزرسانی می‌شود و هم زنجیره قطعه‌ساز امکان نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات جدید خود را پیدا می‌کند.»
وی درپاسخ به این پرسش که آیا تامین قطعات در این مدت طبق روال ادامه دارد؟ گفت: «تامین قطعات و تحویل خودروها به روال عادی انجام می‌شود. تنها بخش تولید و نیروی کار فعال در خطوط، برای استراحت چند روزه و بازسازی توان کاری به‌تعطیلات می‌روند. این درحالی است که هم‌زمان کار روی نصب و به‌روزرسانی تجهیزات خطوط ادامه دارد.»
وعده تسویه مطالبات قطعه‌سازان
مدیر ارتباطات سایپا درباره برنامه این گروه برای پرداخت مطالبات قطعه‌سازان و نقش حمایت‌های بانکی در این روند تصریح کرد: «در ابتدای سال روند پرداخت‌ها در وضعیت طبیعی بود؛ اما وقوع جنگ ۱۲ روزه شرایط را دچار بحران کرد. هرچند این جنگ به‌لحاظ زمانی کوتاه بود، اما اثرات آن بر زنجیره‌تامین، حمل‌ونقل هوایی و حتی پروازها، تا سه هفته بعد ادامه داشت. بنابراین بخشی از قطعات که باید از طریق هوایی می‌رسید، به‌موقع وارد نشد. درنتیجه تولید کاهش یافت.»
به‌گفته حسینی، سایپا به‌عنوان یک بنگاه تولیدی، منبع اصلی نقدینگی خود را از محل فروش خودرو تامین می‌کند و در دوره جنگ، نه‌تنها امکان اجرای طرح فروش فراهم نبود، بلکه انگیزه خرید هم در بین مشتریان کاهش یافت. بنابراین وقتی فروش کم می‌شود، ورودی نقدینگی به شرکت به شدت افت می‌کند و طبیعی است که پرداخت مطالبات قطعه‌سازان نیز دچار تاخیر شود. هرچند شرمنده زنجیره‌تامین شدیم و برخی پرداخت‌ها به‌موقع انجام نشد.
وی با اشاره به این‌که برنامه‌ریزی برای جبران این تاخیرها انجام شده است، تاکید کرد: «با فروش‌های جدید (چه خودروهای داخلی که در سامانه عرضه شدند و چه محصولات مونتاژی) ورودی نقدینگی تا حد زیادی خوب بوده است. اولویت پرداخت هم با زنجیره‌تامین است. مدیرعامل گروه سایپا به‌صورت روزانه، جلسات کمیته نقدینگی را برگزار می‌کند و تخصیص منابع با دقت انجام می‌شود. پیش‌بینی ما این است که ظرف 2 ماه آینده، بخش عمده بدهی به قطعه‌سازان تسویه شود و در نیمه دوم سال، هم تولید از دست‌رفته 6 ماه اول جبران شود و هم به هدف‌گذاری تولیدی سال برسیم.»
تامین نقدینگی سایپا از محل فروش خود
حسینی درباره نقش بانک‌مرکزی نیز در تامین مالی سایپا توضیح داد: «کمک‌ها و تسهیلات بانکی در این مدت در اختیار صنایع مختلف و از جمله خودروسازان قرار گرفت که از آن تشکر می‌کنیم؛ اما باید توجه داشت که بخش عمده تامین نقدینگی باید از محل فروش محصولات خود شرکت باشد. سایپا باید هفته‌ای حدود 3 تا 4 هزار میلیارد تومان ورودی نقدینگی داشته باشد تا چرخه مالی و تولیدی آن پایدار بماند. هیچ بانکی نمی‌تواند دائما و به طور کامل نیازهای مالی ما را تامین کند؛ اما کمک‌های مقطعی بسیار موثر بوده است.»
وی به تاثیر عوامل دیگری مانند قطعی برق بر تولید نیز اشاره کرد و گفت: «ما برای شرکت اصلی سایپا نیروگاه داریم و بخشی از برق خود را خودمان تولید می‌کنیم؛ اما همه شرکت‌های زیرمجموعه ما مثل زامیاد و سایپا سیتروئن یا حتی تامین‌کنندگان و قطعه‌سازان نیروگاه ندارند. قطعی برق برای آن‌ها، چه در تابستان و چه در سایر فصول، اثر مستقیم بر تولید می‌گذارد و وقتی قطعه ساخته نشود، خط تولید خودرو هم با مشکل مواجه می‌شود.»
مدیر ارتباطات سایپا اضافه کرد: «اگر هفته‌ای یک روز قطعی برق داشته باشیم، یعنی در طول سال حدود ۴۸ روز توقف داریم که معادل تقریبا 2ماه کاری است. این عدد برای هر واحد تولیدی بسیار قابل توجه است. در زمستان هم با قطعی گاز مواجه می‌شویم که برای کارخانه‌هایی مثل قالب‌سازی‌ها و واحدهای ذوب، مشکل‌ساز است. این واحدها گاهی به‌تولید قطعات کلیدی مانند سیلندر و پیستون مشغول هستند و قطع گاز، فرآیند را متوقف می‌کند.»
وعده جبران تولید ازدست‌رفته در نیمه دوم سال
وی فهرستی از وقایع دیگر را که بر تولید اثر محدودکننده داشته‌اند ارائه داد و گفت: «مشکلاتی که مدتی در بخش حمل‌ونقل بین جاده‌ای ایجاد شده بود نیز باعث تاخیر در ترخیص قطعات شد. همینطور تعطیلات گرمایی سراسری که در برخی استان‌ها اعمال شد یا بسته‌شدن گمرک شهید رجایی که مانع ترخیص به‌موقع شد، همه در کنار هم به‌کاهش تولید منجر شد. در کنار این‌ها، دلیل اختصاصی ما در سایپا، تاخیر در اخذ مجوزهای استاندارد وانت پراید ۱۵۱ بود که باعث شد در سه ماه اول سال، حدود ۱۸ هزار دستگاه کمتر تولید کنیم.»
حسینی ادامه داد: «عامل دیگر، خروج وانت نیسان از خط تولید و جایگزینی آن با محصول جدید اکسنت بود. ورود هر محصول جدید نیازمند یک دوره رمپ‌آپ تولیدی است که در آن، تولید به‌تدریج از مقادیر کم به‌ظرفیت کامل می‌رسد. این دوره برای اکسنت حدود سه ماه در نظر گرفته شده بود؛ اما با تلاش تیم تولید، به یک ماه کاهش یافت تا کمترین وقفه در تولید ایجاد شود.»
به‌گفته وی، رمپ‌آپ تولید بدان معناست که حجم تولید، از مقادیری مانند ۵۰ دستگاه در روز به‌تدریج افزایش یافته و به ۲۰۰ یا ۳۰۰ دستگاه در روز می‌رسد. این فرآیند، هرچند اجتناب‌ناپذیر است، اما در کوتاه‌مدت موجب کاهش تولید کل می‌شود. بنابراین هرچه دوره رمپ‌آپ کوتاه‌تر باشد، تولید از دست‌رفته کمتر خواهد بود.
مدیر ارتباطات سایپا با اشاره به همه این عوامل، تأکید کرد: «درمجموع، ترکیبی از دلایل عمومی در سطح ملی و دلایل اختصاصی در مجموعه ما موجب کاهش تولید در 6 ماهه نخست سال شد. اما با اجرای برنامه تولید که به وزارتخانه ارائه داده‌ایم، در نیمه دوم سال علاوه‌بر تحقق برنامه پیش‌بینی‌شده، تمام تلاشمان این است که بخشی از تولید ازدست‌رفته را نیز جبران کنیم.»
