محمد بیاتیان، عضو اسبق کمیسیون صنایع مجلس در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» ابعاد این بحران و راهکارهای مقابله با آن را بررسی کرد.
بیاتیان معتقد است: «بدون اصلاح ساختار مدیریت، توجه به نوآوری و ایجاد رقابت سالم، صنعت‌خودرو ایران نمی‌تواند به ثبات و رشد پایدار دست پیدا کند.»
با توجه به شرایط کنونی، چه عواملی باعث ایجاد بحران در صنعت‌خودرو شده‌اند؟
صنعت‌خودرو ایران همواره تحت‌تاثیر شرایط اقتصادی و سیاسی بوده است. نوسانات ارزی و تحریم‌های بین‌المللی فشار زیادی بر تولیدکنندگان داخلی وارد کرده و هزینه‌های تولید را افزایش داده است. این وضعیت باعث شده تولیدکنندگان داخلی در تامین قطعات و فناوری‌های مورد نیاز با محدودیت مواجه شوند و کیفیت محصولات کاهش یابد. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان نیز با قیمت‌های بالا و کمبود گزینه‌های متنوع مواجه شده‌اند که این موضوع نارضایتی عمومی را تشدید کرده است.
علاوه‌بر این، ضعف مدیریت و برنامه‌ریزی نامناسب در صنعت‌خودرو، بحران را تشدید کرده است. وابستگی به‌واردات قطعات، عدم‌توسعه زنجیره‌تامین داخلی و نبود سیاست‌های بلندمدت، تولیدکنندگان را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. نبود سازوکارهای مناسب برای کنترل هزینه‌ها، ضعف در مدیریت پروژه‌های تولید و تاخیر در تحویل خودروها از دیگر عوامل بحران‌زا محسوب می‌شوند. کارشناسان بر این باورند که بدون اصلاح ساختار مدیریتی و تقویت تولید داخلی، بهبود پایدار این صنعت امکان‌پذیر نخواهد بود.
برخی از فعالان حوزه خودرو معتقدند واردات خودرو از چین نمی‌تواند پاسخگوی نیاز متقاضیان باشد؛ به نظر شما واردات خودروهای صاحب‌نام جهانی چه تاثیری بر بازار خودرو خواهد داشت؟
واردات خودروهای معتبر جهانی می‌تواند تنوع محصولات و رقابت در بازار را افزایش دهد و تولیدکنندگان داخلی را وادار کند کیفیت محصولات و خدمات پس از فروش خود را بهبود دهند. در شرایطی که تولید داخلی محدود و ناکافی است، واردات خودروهای خارجی می‌تواند به پاسخگویی بهتر به نیاز مصرف‌کنندگان و افزایش رضایت آن‌ها کمک کند.
این موضوع همچنین باعث می‌شود بازار خودرو از انحصار و قیمت‌های غیرمنصفانه خارج شود و رقابت سالم شکل بگیرد. تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد واردات خودروهای باکیفیت، فناوری و نوآوری را به صنعت داخلی منتقل می‌کند و تولیدکنندگان را به بهبود کیفیت محصولات و کاهش هزینه‌ها تشویق می‌کند. با این حال، کارشناسان تاکید دارند که باید تعادل بین واردات و حمایت از تولیدکنندگان داخلی رعایت شود تا منابع مالی و انسانی به‌سمت تقویت خودروسازان داخلی هدایت شود و وابستگی به بازارهای خارجی کاهش یابد.
همچنین وجود خودروهای خارجی می‌تواند استانداردهای جدیدی برای خدمات پس از فروش ایجاد کند و مصرف‌کنندگان را با سطح بالاتری از کیفیت آشنا سازد؛ موضوعی که فشار لازم برای اصلاح تولیدات داخلی را فراهم می‌کند.
آیا واردات خودروهای خارجی می‌تواند به بهبود کیفیت خودروهای داخلی کمک کند؟
بله؛ واردات خودروهای باکیفیت می‌تواند نقش موثری در ارتقای کیفیت خودروهای داخلی داشته باشد. این فرآیند باعث انتقال دانش فنی و نوآوری به تولیدکنندگان داخلی می‌شود و آن‌ها را ترغیب می‌کند برای ارتقای استانداردها و کاهش هزینه‌ها تلاش کنند.
نتیجه این روند، افزایش کیفیت محصولات داخلی و رقابتی‌تر شدن آن‌ها در بازار است. در کنار این، واردات خودروهای خارجی می‌تواند به توسعه خدمات پس از فروش و افزایش رضایت مشتریان منجر شود. تولیدکنندگان داخلی مجبور می‌شوند کیفیت قطعات و خدمات خود را بهبود دهند تا بتوانند با نمونه‌های خارجی رقابت کنند. بنابراین، ورود خودروهای صاحب‌نام جهانی می‌تواند محرک مهمی برای نوآوری و ارتقای استانداردها در صنعت‌خودرو ایران باشد و به‌تدریج باعث کاهش شکاف کیفیت بین محصولات داخلی و خارجی شود.
با توجه به شرایط ارزی در کشور، آیا واردات خودرو امکان‌پذیر است؟ به نظر شما چگونه می‌توان عرضه محصولات را مطابق نیاز متقاضیان متنوع کرد؟
محدودیت‌های ارزی و گمرکی اصلی‌ترین موانع واردات خودرو هستند. برای رفع این محدودیت‌ها نیاز به‌سیاست‌های ارزی شفاف و پایدار است که واردکنندگان را در دسترسی آسان‌تر به بازارهای جهانی یاری کند. همچنین تسهیل فرآیندهای گمرکی و کاهش بوروکراسی اداری می‌تواند روند واردات خودرو را تسریع و به‌عرضه بیشتر محصولات متنوع در بازار کمک کند. استفاده هوشمندانه از ارزهای حاصل از صادرات نیز می‌تواند به تامین مالی واردات خودرو و قطعات مورد نیاز کمک کند.
اگر این منابع مالی به‌درستی مدیریت شوند و به چرخه اقتصادی بازگردند، امکان خرید خودروهای باکیفیت و ارتقای تولید داخلی فراهم خواهد شد. در غیر این صورت، فرصت‌های مهم برای بهبود صنعت‌خودرو از دست خواهد رفت. علاوه‌بر این، ایجاد هماهنگی بین بانک‌ها، وزارت صمت و سازمان‌های گمرکی می‌تواند موانع ارزی و بوروکراسی را کاهش داده و مسیر واردات خودرو را به‌شکل عملیاتی هموار کند.
