بررسی‌ها در مورد ضرورت ارائه مشوق‌های مالی به‌خریداران خودروهای هیبریدی مشروط به عمق ساخت داخل، تجربه موفق چین و ترکیه و پیشنهاد مجموعه سیاست‌های اجرایی است. خودروهای هیبریدی به‌واسطه مصرف کمتر سوخت و انتشار پایین‌تر آلاینده‌ها، می‌توانند به‌سرعت هزینه‌های ارزی ناشی از واردات سوخت و هزینه‌های بهداشتی مرتبط با آلودگی هوا را کاهش دهند. در عمل، هزینه‌های اولیه خرید برای مصرف‌کننده بالاتر از خودروهای بنزینی است؛ بنابراین مشوق‌های مالی هدفمند؛ نظیر یارانه خرید، معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات کم‌بهره نقش محوری در تحریک تقاضا ایفا می‌کنند.
چین طی یک دهه گذشته از طریق بسته‌های یارانه‌ای، معافیت‌های مالیاتی و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، بازار خودروهای پاک را رشد داده است. یارانه‌های دولتی برای خرید خودروهای هیبریدی و برقی و تسهیلات در توسعه زیرساخت شارژ، منجر به افزایش مقیاس تولید و کاهش هزینه‌ها شده است. ترکیه نیز با ترکیب کاهش تعرفه و مشوق‌های صادراتی، به‌ویژه شرط‌گذاری بر سهم ساخت داخل، در مسیر تقویت زنجیره‌تامین قرار گرفته است. تنها توزیع یارانه بدون شرط داخلی‌سازی، به واردات و مونتاژ محدود خواهد ماند و ارزش افزوده صنعتی را ایجاد نمی‌کند. پیشنهاد این است که دولت ایران مشوق‌های خرید را به تولیدات هیبریدی با حداقل ۴۰ تا ۵۰ درصد عمق ساخت داخل مشروط کند. این شرط موجب رشد قطعه‌سازی، انتقال فناوری و اشتغال‌زایی خواهد شد و درعین حال از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند.
الگوهایی که می‌توان جهت این مشوق‌ها ارائه داد عبارتند از؛ یارانه مستقیم به خریدار برای خودروهای هیبریدی تولید داخل با عمق ساخت داخل برابر یا بیش از ۴۰ درصد، معافیت یا کاهش مالیات بر ارزش افزوده و عوارض شماره‌گذاری برای دوره پنج‌ساله، تسهیلات کم‌بهره و بازپرداخت طولانی‌مدت از طریق شبکه بانکی برای خرید، کاهش تعرفه واردات قطعات کلیدی (مثل باتری و ماژول‌های الکترونیکی) مشروط به انتقال فناوری و قرارداد با قطعه‌سازان داخلی و اجرای سیاست مشوق‌های مشروط می‌تواند در کوتاه‌مدت بازار را به‌حرکت درآورد و در بلندمدت هزینه تولید را به‌واسطه افزایش تیراژ کاهش دهد. از منظر زیست‌محیطی، جایگزینی بخشی از ناوگان بنزینی با خودروهای هیبریدی می‌تواند به‌طور ملموسی آلودگی هوا را کم کند و بار درمانی و اقتصادی آلودگی را کاهش دهد.
موانعی مانند بی‌ثباتی سیاستی، ناهماهنگی بین وزارتخانه‌ها، کمبود زیرساخت‌های مالی و فقدان نقشه راه مشخص، توسعه بازار هیبریدی را کُند کرده است. برای رفع این موانع لازم است شاهد تدوین نقشه راه ملی، ایجاد پنجره واحد برای هماهنگی وزارت صمت، سازمان محیط‌زیست و بانک‌مرکزی و تعریف شاخص‌های شفاف برای احراز عمق ساخت داخل باشیم. حمایت مالی از خریداران خودروهای هیبریدی، درصورتی که مشروط به عمق ساخت داخل باشد، می‌تواند هم‌زمان اهداف اقتصادی، صنعتی و زیست‌محیطی را پیش ببرد. تجربه‌های چین و ترکیه نشان می‌دهد که ترکیب مشوق‌های مالی و الزاماتی برای داخلی‌سازی، موتور رشد این بازار است. ایران در صورت اتخاذ سیاست‌های هدفمند و هماهنگ، این فرصت را دارد که ناوگان خود را نوسازی و هم‌زمان زنجیره‌تامین داخلی را تقویت کند؛ اقدامی که در بلندمدت صرفه‌جویی ارزی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان را به‌دنبال خواهد داشت.
بازار خودرو ایران پس از پشت سر گذاشتن نوسانات شدید ناشی از تحولات ارزی و سیاسی، همچنان گرفتار رکود عمیق و کاهش ورود تقاضای موثر است. بررسی‌ها نشان می‌دهد حتی افزایش قیمت‌های اخیر خودروسازان نتوانسته است تحرکی در تقاضا ایجاد کند یا سرمایه‌های جدید را وارد بازار کند. اگرچه بازار خودرو در ماه‌های اخیر نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده بود، اما اکنون در سکوت و رکودی کم‌سابقه فرو رفته است؛ نه خریداری در بازار دیده می‌شود و نه فروشنده انگیزه‌ای برای معامله دارد. با وجود رشد نرخ تورم و انتظارات تورمی، مشتریان حتی با اعلام رسمی افزایش قیمت کارخانه‌ای محصولات خودروسازان تمایلی به‌خرید نشان نمی‌دهند.
وارداتی‌ها در حال ریزش قیمت
خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای یک تا ۲۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که نیسان دوگانه آپشنال (دریچه‌سیمی) (۱۴۰۳) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش ۹۷۵ میلیون‌تومان، تارا ۶ دنده V۱ پلاس (۱۴۰۴) با ۱۶ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان، دنا اتومات آپشنال (۱۴۰۴) با ۱۱ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۳۴۵ میلیون‌تومان، شاهین اتومات (۱۴۰۴) با ۸ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۲۰ میلیون‌تومان، اطلس اتومات (۱۴۰۴) با ۵ میلیون‌تومان کاهش ۹۸۰ میلیون‌تومان و پژو ۲۰۷ پاناراما ارتقا یافته (با رینگ) (۱۴۰۴) با ۴ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۱۸ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۲۰ تا ۴۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم VX (۱۴۰۴) با ۴۰ میلیون‌تومان افزایش ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۳۳ کراس اتوماتیک (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۵۳۰ میلیون‌تومان، ام‌وی‌ام X۲۲ PRO دنده‌ای (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۳۲۰ میلیون‌تومان و کی‌ام‌سی T۸ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد افت بهای ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که بنز EQE Sedan ۵۰۰ تمام‌برقی (۲۰۲۵) با ۲۰۰ میلیون‌تومان کاهش ۱۶ میلیاردتومان، تویوتا وایلدلندر (۲۰۲۵) با ۱۰۰ میلیون‌تومان کاهش ۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان و اشکودا سوپرب ۱.۴ لیتر توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش ۳ میلیارد و ۹۵۰ میلیون‌تومان ارزش‌گذاری شدند.
